Στις 5 Απριλίου 2023 έφυγε από τη ζωή η Ιωάννα Πρωίου, μια 112χρονη Ικαριώτισσα, η «Κυρά του Αργαλειού».
Ήταν γνωστή ως μια από τις μακροβιότερες γυναίκες στον κόσμο και φημιζόταν για το πάθος της για τη ζωή και την τέχνη της την οποία υπηρετούσε αδιαλείπτως από τα 15 της ως το τέλος της ζωής της
Αυτή η είδηση με εντυπωσίασε και έψαξα να βρω στοιχεία για τη ζωή της.
Η κυρία Ιωάννα είχε πάθος με την υφαντική και όρεξη να μεταδώσει την τέχνη του Αργαλειού στο νησί της. Ονειρευόταν να ιδρύσει- και το έκανε- το «Σπίτι του Αργαλειού» στις Ράχες, όπου οι υφάντρες- μαθήτριες θα μπορούσαν να συνεχίσουν το έργο της.
Η Κα Ιωάννα ήταν υπέρμαχος της δημιουργικότητας για την ζωή . Η θετική της σκέψη, το κοφτερό μυαλό της, το επικοινωνιακό της χάρισμα και η εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ της παρέμειναν ανέπαφα ακόμη και στα τελευταία της χρόνια. Η απαράμιλλη δε εργατικότητα της και η δημιουργική της ενασχόληση , στην αρχή ως απλή υφάντρα και αργότερα ως « δασκάλα», συνέβαλαν σημαντικά στη μακροζωία και την ευημερία της.
Στα 62 μου είμαι μια ευτυχισμένη συνταξιούχος που σκέφτεται τι να γίνει όταν θα μεγαλώσει.
Έτσι κι αλλιώς, είμαι νέα ακόμη, αφού έχω τα μισά σχεδόν χρόνια της Κας Ιωάννας, και επομένως όλη τη ζωή μπροστά μου.
Μετά από 35 χρόνια σκληρής δουλειάς και μια καριέρα με πολλές ευθύνες, τρελά ωράρια και συχνά πολυήμερα ταξίδια εκτός Ελλάδας, επέλεξα πριν 2 χρόνια να αξιοποιήσω το «πακέτο» της τελευταίας μου εταιρείας και να αποστρατευτώ από την γοητευτική αλλά επιβαρυντική τα τελευταία χρόνια πολυεθνική εταιρική ζωή. Χωρίς πολύ σκέψη είπα να αφήσω τόπο στα νέα παιδιά, που περίμεναν εναγωνίως και με ορμή να ανέλθουν στην ιεραρχία και μετά από 4 αλλαγές καριέρας (μηχανικός, μάρκετερ, επικοινωνιολόγος, καθηγήτρια) είπα να αλλάξω και πάλι ρότα.
Νιώθω σήμερα πιο «νέα» από ποτέ, με αστείρευτο κέφι για ζωή και δημιουργία και πλήρως δικαιωμένη από την απόφασή μου να ξεφύγω από το γρανάζι της «κορπορετιάς», μιας και μου έχουν ανοίξει νέοι δρόμοι. Έχω πληθώρα από επιλογές και προοπτικές. Σαν λάτρης δε της δια βίου μάθησης μαθαίνω σα μικρό παιδί μπαίνοντας σε νέα γνωστικά πεδία, ενώ ταυτόχρονα γνωρίζω και απολαμβάνω πλευρές της ζωής που μου ήταν σχεδόν άγνωστες.
Και με τίποτα δε θα χαρακτήριζα τον εαυτό μου ηλικιωμένο βαρύ, παροπλισμένο η παραγκωνισμένο .
Έχω τη πολυτέλεια να εργάζομαι με μέτρο με κεντρικό άξονα τη διδασκαλία.
Αλλά όχι μόνο. Είμαι ταυτόχρονα δασκάλα και μαθήτρια, μέλος σε ΔΣ και νοικοκυρά, φωτογράφος και συγγραφέας, ψυχοθεραπεύτρια και ακτιβίστρια, κηπουρός και φιλόσοφος. Κοιμάμαι επαρκώς, γμννάζομαι συστηματικά , μαγειρεύω με πάθος, διατρέφομαι κανονικά, διαβάζω πολύ και γράφω επίσης, καταναλώνω με μέτρο, χαίρομαι την οικογένεια και τους φίλους μου, περνάω χρόνο στην εξοχή, ταξιδεύω με άνεση για να έχω χρόνο να γνωρίσω νέες κουλτούρες , μαθαίνω και ισπανικά, ασχολούμαι ενεργά με τη κοινωνία των πολιτών, κάνω μέντορινγκ σε νέα παιδιά και έχω καινούρια χόμπι. Πάνω από όλα όμως έχω τη πολυτέλεια να έχω επαρκή χρόνο για να σκέφτομαι και να φιλοσοφώ επί παντός επιστητού.
Η ποιότητα ζωής και εργασία μετά τη συνταξιοδότηση είναι ένα ζήτημα που με απασχολεί, όπως όλο και περισσότερους ανθρώπους παγκοσμίως. Σήμερα θα μοιραστώ κάποιες δικές μου σκέψεις για το θέμα και κυρίως το τι προβληματίζει τη κοινωνία και πώς αντιλαμβάνεται και αντιδρά στις αλλαγές που έχουν φέρει τα πάνω κάτω στην αγορά εργασίας της τρίτης ηλικίας
Η Παραδοσιακή Οπτική ακόμη καλά κρατεί..
Για πολλά χρόνια, η σύνταξη συνδεόταν με την απόσυρση από την ενεργό επαγγελματική δράση. Η ηλικία των 65-67 θεωρούνταν το όριο, πέρα από το οποίο οι άνθρωποι θα έβγαιναν στο περιθώριο και θα «απολάμβαναν» τους καρπούς της μακρόχρονης εργασίας τους. Η δε εργασία μετά τις ηλικίες αυτές συχνά θεωρούνταν «ανωμαλία». Παρά το γεγονός ότι το να δουλεύει κανείς κανονικά σε αυτή την ηλικία μπορεί να οφείλεται σε οικονομική ανάγκη, η κοινωνία δεν τη βλέπει πάντα θετικά. Υπάρχει η αίσθηση ότι αυτοί οι εργαζόμενοι αναγκάζονται με το ζόρι να μείνουν στην αγορά εργασίας, κάτι που συχνά θεωρείται ένδειξη ανεπάρκειας του κοινωνικού κράτους, ενώ «κλέβουν» θέσεις από τους νέους
Σε μεγάλο βαθμό αυτή η οπτική εξακολουθεί να ισχύει στις συνειδήσεις κάποιων που ε΄χουν μυαλά λίγο σκουριασμένα..
Η Αύξηση του Προσδόκιμου Ζωής έχει ανατρέψει τα πάντα
Σήμερα, όμως η παραδοσιακή έννοια της συνταξιοδότησης αρχίζει να αμφισβητείται,
Η καλύτερη υγεία και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής έχουν επιφέρει σημαντική αλλαγή στην αντίληψη της τρίτης ηλικίας. Πολλοί άνθρωποι στα 67 τους είναι σωματικά και πνευματικά υγιείς και ικανοί να συνεχίσουν να εργάζονται. Και πολλοί το κάνουν, άλλοι από ανάγκη και άλλοι από επιλογή. Η κοινωνία αρχίζει δε να αναγνωρίζει ότι η ηλικία αυτή δεν συνεπάγεται πλέον αναγκαστικά το τέλος της επαγγελματικής ζωής, αλλά μπορεί να σηματοδοτεί μια νέα φάση ενεργού συμμετοχής.
Παράδειγμα αποτελεί ο Warren Buffett, που συνεχίζει να διευθύνει την εταιρεία του, Berkshire Hathaway, σε ηλικία άνω των 94 ετών. Το ίδιο ισχύει και για τη Martha Stewart, που στα 83 της παραμένει ενεργή στον επιχειρηματικό κόσμο, αλλά λειτουργεί και σαν Blogger και influencer με 4 εκατομμύρια ακολούθους αποδεικνύοντας ότι η ηλικία είναι απλά ένας αριθμός…
Η Οικονομική Πίεση παίζει φυσικά το ρόλο της
Σε πολλές χώρες, όπως στη δική μας, οι συντάξεις δεν επαρκούν πλέον για να καλύψουν το κόστος ζωής, ειδικά με την άνοδο των τιμών στις βασικές ανάγκες και την υγειονομική περίθαλψη. Οι αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα και η μείωση των κοινωνικών παροχών ωθούν πολλούς συνταξιούχους να συνεχίσουν να εργάζονται για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους.
Η Ψυχολογική και Κοινωνική Ανάγκη για Εργασία είναι το κυρίαρχο κίνητρο
Η εργασία δεν είναι πάντα οικονομική αναγκαιότητα. Για πολλούς ανθρώπους, αποτελεί πηγή αυτοεκτίμησης και κοινωνικής σύνδεσης. Προσφέρει όραμα και μια αίσθηση προσφοράς . Η δε ξαφνική διακοπή της μπορεί να οδηγήσει σε αίσθημα απομόνωσης και έλλειψης σκοπού. Πολλοί επιλέγουν να συνεχίσουν να εργάζονται γιατί αυτό τους γεμίζει και τους διατηρεί ενεργούς πνευματικά και συναισθηματικά.
Ένα τρανταχτό παράδειγμα είναι η ιέρεια του στυλ Ιris Apfel που έζησε 102 πολύχρωμα χρόνια δουλεύοντας και ποζάροντας ως το τέλος. Και μάλιστα λάνσαρε νεα σειρά ρούχων στα 90 της.
Ο δε Sir David Attenborough, κατέχει το ρεκόρ Guinness ως ο μακροβιότερος τηλεπαρουσιαστής -με 70 χρόνια και 246 μέρες- και συνεχίζει να εργάζεται ως παραγωγός ντοκιμαντέρ για τη φύση, παρά τα 98 του χρόνια, αποδεικνύοντας ότι η εργασία μπορεί να προσφέρει σκοπό και ευχαρίστηση.
Η προστιθέμενη Αξία των Ηλικιωμένων Εργαζομένων
Παρά τις προκλήσεις, η αξία των εργαζομένων μετά τα 67 αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι φέρνουν στην επιχείρηση εμπειρία και γνώση. Πολλές εταιρείες αναγνωρίζουν ότι αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο ως μέντορες ή σύμβουλοι, καθοδηγώντας τις νεότερες γενιές και συμβάλλοντας στη σταθερότητα και τη στρατηγική σκέψη.
Όσοι έχτετε δει τη ταινία “The Ιntern” ,με τον Rober De Niro καταλαβαίνετε τι εννοώ. Η δε Ruth Bader Ginsburg, παρέμεινε ενεργή μέχρι τα 87 της χρόνια ως δικαστής στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ. Η συνεισφορά της στη νομολογία δείχνει πόσο πολύτιμη μπορεί να είναι η εμπειρία και η σοφία σε προχωρημένη ηλικία.
Οι Προκλήσεις της Ηλικιακής Διάκρισης
Παρά τα θετικά στοιχεία, δεν πρέπει να αγνοούμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι μετά τα 67. Η ηλικιακή διάκριση εξακολουθεί να είναι μια σημαντική πρόκληση, με πολλούς εργοδότες να προτιμούν νεότερους εργαζόμενους λόγω της μεγαλύτερης φυσικής αντοχής ή της δυνατότητας να προσαρμόζονται γρήγορα σε νέες τεχνολογίες και τρόπους εργασίας.
Η Τεχνολογία δημιουργεί όμως Νέες Ευκαιρίες
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει επιτρέψει στους ανθρώπους να συνεχίσουν να εργάζονται πιο ευέλικτα, επιλέγοντας να εργάζονται από το σπίτι ή να απασχολούνται σε ελαφρύτερους, λιγότερο απαιτητικούς ρόλους. Οι ψηφιακές πλατφόρμες προσφέρουν νέες ευκαιρίες σε τομείς όπως η συμβουλευτική, το γράψιμο και η εκπαίδευση, που μπορούν να επιτρέψουν στους συνταξιούχους να συνεχίσουν να εργάζονται χωρίς τις φυσικές απαιτήσεις που ίσως αντιμετώπιζαν στο παρελθόν.
Συμπέρασμα: Η εργασία μετά τα 67 δεν είναι πλέον κάτι που αφορά μόνο λίγους.
Είτε από οικονομική ανάγκη, είτε από προσωπική επιλογή, όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνεχίζουν να εργάζονται, γεγονός από το οποίο κερδίζουν όλοι. Η κοινωνία αρχίζει να βλέπει την τρίτη ηλικία ως μια ευέλικτη έννοια, όπου η εργασία μπορεί να συνεχιστεί, αλλά με διαφορετικούς ρυθμούς και όρους. Το μέλλον της εργασίας στην τρίτη ηλικία θα εξαρτηθεί από την προσαρμογή της αγοράς στις ανάγκες αυτών των εργαζομένων, καθώς και από τις αλλαγές στις πολιτικές και τις κοινωνικές αντιλήψεις.
Το βασικό μυστικό όμως είναι μέσα μας και το αποκάλυψε σε μια συνέντευξη σε ηλικία 107 ετών η Κυρά της Ικαρίας:
«Έρχονται να με δουν για να μάθουν γιατί ζω ακόμη. Να μην τα παρατάς ποτέ. Να έχεις καλή καρδιά. Να μη ζηλεύεις τίποτα απ’ τον άλλο».
