Το όνομα της, λουλούδι (ίριδα). Το επίθετο της, φρούτο (μήλο). Τυχαίο; Μάλλον, καθότι το όνομα της έδωσαν οι γονείς της, το επίθετο ο σύζυγος.
Ωστόσο με την εντελώς μοναδική, ανεπανάληπτη εμφάνιση της και την εξωφρενική αμφίεση, ένα εκρηκτικό μείγμα στυλ bohemian και υψηλής ραπτικής, η Iris Apfel, που πέθανε στα 102 της στην Νέα Υόρκη την περασμένη εβδομάδα, τίμησε με το παραπάνω το ανθηρό και φρουτώδες όνομα της.
Και ανταποκρίθηκε με συνέπεια απόλυτη στον δίκαιο τίτλο της, ως fashion icon. Που και λίγο λέει, ως προς το fashion μέρος, καθότι η εμφάνιση και οι συγκλονιστικές αμφιέσεις της δεν ακολουθούσαν καμιά μόδα, όπως και αποθάρρυναν οποιαδήποτε μίμηση, μιας και μέγας ο κίνδυνος να καταλήξει – η μίμηση – σε καρναβάλι.
Πώς κατακτιέται αλήθεια ο τίτλος του εμβληματικού; (Ιcon, είδωλο για τους… ελληνιστές!) Μεγάλη φιλοσοφική κουβέντα, αντικείμενο πέρα από αυτή τη, μικρή το δέμας, στήλη.
Ας δούμε όμως μια πορεία που εξηγεί την κατάληξη στο πάνθεο των σύγχρονων designers και που πατάει σε δύο αιώνες:
Γεννήθηκε στην Αστόρια Νέας Υόρκης, στις 29 Αυγούστου 1921, από Εβραίο πατέρα και μητέρα Ρωσίδα. Σπούδασε Ιστορία της Τέχνης στο NYU και Εικαστικές Τέχνες στο Wisconsin και ξεκίνησε στη δημοσιογραφία και μαθητεία κοντά σε σπουδαίους σχεδιαστές.
Παντρεύτηκε τον Carl Apfel, διαφημιστή. (Δεν απέκτησαν παιδιά, ο Carl πέθανε to 2015 σε ηλικία 100 ετών). Μαζί ιδρύσανε την εταιρία Old World Weavers (Υφαντουργοί του Παλαιού Κόσμου) που πουλούσε και επισκεύαζε υφάσματα επίπλωσης, σε πελατεία που περιλάμβανε και τον Λευκό Οίκο.
Από το 1950 και για αρκετές δεκαετίες η Iris σχεδίαζε την εσωτερική διακόσμηση οικιών διασημοτήτων, όπως Greta Garbo, Estee Lauder, κ.α.
‘Ισως όμως το πιο μνημειώδες έργο της ήταν το σύνολο της γκαρνταρόμπας της σχεδιασμένη και στυλιζαρισμένη από την ίδια με σύνολα εντελώς παράταιρα αν όχι και αλλόκοτα, διαζευκτικά μεταξύ τους, κομμάτια πέρα και έξω από κάθε έννοια του συμβατικού, διανθισμένα με αξεσουάρ στη διαπασών, όπως πολλαπλά έθνικ βραχιόλια φορεμένα ώς τους αγκώνες της, καταρράκτες από χάντρινα κολιέ σε αμέτρητες σειρές, φουλάρια άσχετα μεταξύ τους κι εσάρπες από φτερά, πέντε-πέντε γύρω από το λαιμό της και τα χαρακτηριστικά γυαλιά της με σκελετό-φακούς σε μέγεθος πιατάκι του γλυκού. Στα κατά καιρούς κακεντρεχή σχόλια που δεχόταν πρόβαλε το ακλόνητο επιχείρημα:
Όταν δεν ντύνεσαι όπως όλοι οι άλλοι, δεν χρειάζεται να σκέφτεσαι όπως όλοι οι άλλοι.»
Τη μοναδική συλλογή της, 82 συνόλων και 300 κομματιών/ αξεσουάρ, της ζήτησε και παρουσίασε σε μία έκθεση, το 2005, το Met (Metropolitan Museum of Art), παρουσιάζοντας για πρώτη φορά στην ιστορία του γκαρνταρόμπα ιδιώτη!
«Αυτό δεν είναι συλλογή, είναι επέλαση στην ντουλάπα μου! Νόμιζα ότι για να εκθέσεις στο Met, έπρεπε να είσαι νεκρός» σχολίασε η Apfel. Ο επιμελητής της έκθεσης Harold Koda, επεσήμανε: «Το να ντύνεσαι έτσι θέλει πολύ κουράγιο, πιστεύω. Μην το επιχειρήσετε σπίτι σας».
Το στυλ της, η διακόσμηση των κατοικιών της στη Νέα Υόρκη και στο Palm Springs, ήταν η απόλυτη απόρριψη του στεγνού, άνυδρου και πολλές φορές δήθεν μινιμαλιστικού στυλ: Ένας ύμνος στα χρώματα του ουράνιου τόξου, στο γέλιο και στο χιούμορ, στην ανυπόκριτη χαρά της ζωής! Σε όλες τις φωτογραφίες της χαμογελάει.
Μεγαλώνοντας, στα ογδόντα-ενενήντα της χαρακτήριζε τον εαυτό της ως «γηριατρική στάρλετ».
Με κάθε ταπεινότητα τολμώ να πω πως ήταν, ανάμεσα στα τόσο σπουδαία «ήταν» της, το απόλυτο just a number πρότυπο.
Αναπαύσου εν ειρήνη, Iris Apfel. Σαν εσένα, καμιά και κανείς.
