Μια συζήτηση με τον παθολόγο-ογκολόγο, Δρα. Ηλία Αθανασιάδη

Το 2013, μετά από ένα, βαρύ και επώδυνο χειρουργείο, βρέθηκα, φοβισμένη μέχρι το μεδούλι, στο σαλόνι της μονάδας ημερήσιας θεραπείας -εκεί που πραγματοποιούνται οι χημειοθεραπείες- ενός μεγάλου ιδιωτικού νοσοκομείου. Είχα ραντεβού με τον γιατρό που θα με αναλάμβανε, τον οποίο δεν είχα γνωρίσει ακόμα. Περίμενα να με καλέσει σε κάποιο επιβλητικό, απρόσωπο γραφείο, όπως θυμόμουν από παλιά όταν, πολύ νέο κορίτσι ακόμα, έπρεπε να περιμένω, συρρικνωμένη πάλι από φόβο, την ετυμηγορία κάποιου απρόσωπου επιστήμονα που δεν σήκωνε πολλά-πολλά, ούτε λόγια ούτε ερωτήσεις. Αντίθετα, ο «καινούργιος» γιατρός με πλησίασε και κάθισε δίπλα μου. «Αυτό που βλέπω απέναντί μου», είπε αφού πήρε τις πρώτες πληροφορίες, «είναι μια νέα γυναίκα ταλαιπωρημένη μεν, αλλά με διάθεση να ζήσει. Κι εμείς είμαστε εδώ για να σε βοηθήσουμε ν’ αντέξεις και να τα καταφέρεις».

Τα λόγια του ακούστηκαν στ’ αυτιά μου σαν μουσική που με βοήθησε να πιάσω τον ρυθμό για το πρώτο βήμα – κι έτσι, αντί να τα παρατήσω όλα και να παραιτηθώ, όπως είχα καταλήξει μέσα μου, πήρα φόρα για τον αγώνα. Τους επόμενους -πολλούς- μήνες, τον παρακολουθούσα, μαζί με τους άλλους 3 φύλακες- αγγέλους μου, σπουδαίους επιστήμονες και υπέροχους ανθρώπους, μαζί και με τις ομάδες τους, σε μια χορογραφία υποδειγματικής φροντίδας, να μου λένε αυτά που έπρεπε να ξέρω σε κάθε φάση, χωρίς εκπτώσεις, αλλά και χωρίς υπερβολές. Και κάπως έτσι, άρχισαν να κερδίζονται οι μάχες.

Δεν είναι καθόλου αστεία η σχέση της ιατρικής με την επικοινωνία. Αντίθετα, είναι τεράστια -και συχνά θαυματουργή- η μετάβαση που έχει γίνει από την ιατρική της σιωπής, που μόνο φόβο καλλιεργούσε, στη σημερινή, σχεδόν κοινή πεποίθηση ότι η συνομιλία μεταξύ ιατρού και ασθενή είναι η βάση για μια ισχυρή συμμαχία που, συχνά, καταφέρνει να ακυρώσει ακόμη και τις δυσμενέστερες προγνώσεις.

Ανοίγοντας τη συζήτηση από την «αποστολή» του Just a Number, o Ηλίας Αθανασιάδης αναφέρεται σε έναν ασθενή του, 79 ετών, ο οποίος θέλει να γράψει ένα βιβλίο για τον ηλικιακό ρατσισμό, γι’ αυτήν την παρανοϊκή απαγόρευση του να ζεις, να δημιουργείς, να κάνεις έρωτα -λες και δεν έχεις πια δικαιώματα στην κοινωνία, μόνο και μόνο επειδή ο αριθμός της ταυτότητάς σου είναι «μεγάλος».

 «Λέω συχνά στους ασθενείς μου -ειδικά σ’ εκείνους που νιώθω ότι παραδίδονται στο γήρας- ότι πρέπει να προσέχετε τον εαυτό σας, γιατί ζούμε μακριές ζωές πλέον και κινδυνεύετε να θέλει το μυαλό σας να συνεχίσει και να μην το ακολουθεί το σώμα. Κρατήστε την ευεξία σας, τα ενδιαφέροντά σας, δημιουργήστε νέα ζωή, νέα ενδιαφέροντα, νέες παρέες. Δεν πρέπει ποτέ να ξεφύγετε από τη ζωή, γιατί το χειρότερο είναι να ζεις και να μην έχεις ζωή…».

Θα επανέλθουμε παρακάτω στο θέμα. Προς το παρόν, ζητώ πληροφορίες για το φετινό Συνέδριο «Διεπιστημονική Προσέγγιση στη Θεραπεία του Καρκίνου – MDcON», Πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής του οποίου, είναι ο κ. Αθανασιάδης.

«Το Συνέδριο αφορά στη συνεργασία διαφορετικών ιατρικών ειδικοτήτων, την ενσωμάτωση της νέας γνώσης και τη δημιουργία μιας ομάδας ανθρώπων που σκέπτονται και δημιουργούν το νέο επιστημονικό και κοινωνικό περιβάλλον. Με απλά λόγια, προσπαθούμε να βλέπουμε τις καινούργιες προοπτικές, να φροντίσουμε να είμαστε έτοιμοι να τις εκμεταλλευτούμε και να έχουμε τις δομές που θα μας δώσουν τη δυνατότητα να δώσουμε το κατάλληλο επίπεδο υγείας. Επίσης, διατηρώντας πάντα τον άνθρωπο στο επίκεντρο, να βλέπουμε κατά πόσον η πρόοδος αυτή θα περνά στην κοινωνία, σε επίπεδο τόσο πρόληψης, όσο και καθημερινής ζωής, όπως η έγκαιρη διάγνωση, η πρόσβαση στο φάρμακο κλπ. Και, το πιο σημαντικό, να τα μεταφέρουμε όλα αυτά στους ανθρώπους – και ειδικότερα στους ασθενείς μας, κυρίως αυτούς που έχουν σταματήσει να ελπίζουν, λέγοντάς τους ότι δεν κάνουν καλά γιατί η ελπίδα μπορεί να υπάρξει στην επόμενη στροφή του δρόμου.

Είναι επίσης σημαντικό ότι τα συμπεράσματα που βγαίνουν από το Συνέδριο είναι πολυπαραγοντικά, δηλαδή προέρχονται από ανθρώπους που βλέπουν τα πράγματα από διαφορετικές πλευρές. Μαζευόμαστε, βάζουμε μαζί τις σκέψεις μας και καταλήγουμε στο πώς αφομοιώνουμε την καινούργια γνώση και πού καταλήγουμε μ’ αυτήν. Φέτος, για παράδειγμα, είχαμε, μεταξύ άλλων, δύο σπουδαίους επιστήμονες, τους Florian Lordick και Radka Obermannova, που μας έδωσαν τις καινούργιες εξελίξεις για τον καρκίνο του στομάχου, μιλώντας για τη νέα τεχνολογία στα φάρμακα, που μπορεί να μην αφορούν απευθείας τον καρκίνο του στομάχου, αλλά δημιουργούν ένα μοντέλο στόχευσης και παρέμβασης το οποίο θεραπεύει την «ιδιότητα» του συγκεκριμένου καρκίνου. Η χημειοθεραπεία παραμένει και αυτή σημαντικό μέρος της θεραπείας του καρκίνου, γιατί, όταν την εφαρμόζεις εξατομικευμένα είναι πολύτιμη. Παράλληλα, προσπαθούμε, σε κάθε καινούργια διάγνωση να έχουμε τη μοριακή ταυτότητα του όγκου, δηλαδή πλησιάζουμε πλέον στην ανάλυση του γονιδιώματος, με αποτέλεσμα, να προβλέπεται ότι, στο άμεσο μέλλον θα αξιοποιούμε και το κληρονομούμενο γονιδίωμα, που θα μας δίνει λεπτομερείς πληροφορίες για το ποιος είναι ο κύριος όγκος που αναπτύσσει αυτό. Είμαστε, ως εκ τούτου, πάρα πολύ κοντά στο να κάνουμε και την πρόληψη εξατομικευμένα και έτσι θα μπορούμε να αναπτύξουμε κάποια πρότυπα, αναζητώντας τον πληθυσμό που έχει συγκεκριμένο κίνδυνο για συγκεκριμένους καρκίνους. Μιλάμε δηλαδή για την αναζήτηση του καρκίνου πριν καν εμφανιστεί. Ήδη, μέσω ανάλυσης με υγρή βιοψία, αναζητούνται τα θραύσματα καρκίνου στο αίμα. Είναι μια μεγάλη καινοτομία, την οποία έχει προχωρήσει πολύ και ένας Έλληνας, ο Νικόλας Παπαδόπουλος, ο οποίος βρίσκεται στο John Hopkins. Η μέθοδος δεν έχει ακόμα την επιτυχία που θέλουμε και γι’ αυτό δεν τη συνιστούμε, αλλά αυτή είναι η κατεύθυνση της επιστήμης.

Όσο για ένα από τα μηνύματα του Συνεδρίου προς τον κόσμο, είναι αυτό που έχει να κάνει, όπως λέγαμε προηγουμένως, και με το θέμα της ηλικίας: Αν θέλεις  να παραμείνεις υγιής, ακόμα κι αν έχεις ξεπεράσει έναν καρκίνο, συνέχισε να στηρίζεις τον εαυτό σου, κράτα τα ενδιαφέροντά σου, φρόντισε να γυμνάζεσαι, κάνε καλή διατροφή, με τροφή που να είναι όσο γίνεται λιγότερο επεξεργασμένη. Φρόντιζε επίσης να μένεις μακριά από τοξικότητες, είτε σωματικές είτε οργανικές είτε ψυχολογικές. Όλα αυτά μαζί μπορούν να δώσουν ένα τελείως διαφορετικό περιβάλλον, στο οποίο οι άνθρωποι θα ζούνε για μακρύτερο διάστημα και θα έχουν καλύτερο επίπεδο υγείας».

Και η επικοινωνία; Πώς εξελίσσεται αυτή στον τομέα της ιατρικής;

«Με την επικοινωνία», συνεχίζει ο Ηλίας Αθανασιάδης, «γίνονται όλοι συμμέτοχοι: Οι ασθενείς έχουν μεγάλη δύναμη, γιατί μπορούν να διεκδικήσουν περισσότερη έρευνα για ένα κομμάτι που έχει παραμεληθεί, περισσότερη ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σχετικά με τη σημασία ορισμένων πραγμάτων, όπως π.χ. τα αιωρούμενα σωματίδια του περιβάλλοντος ώστε να έχουμε πόλεις πιο υγιεινές, με ανοιχτούς χώρους για άθληση και, γενικά, καλύτερες συνθήκες, Λέω για παράδειγμα σε έναν ασθενή μου, βγες να περπατήσεις και μου λέει, μένω στην οδό Λιοσίων, πώς να περπατήσω γιατρέ μου στα σπασμένα πεζοδρόμια; Αυτός ο στόχος, π.χ. να διεκδικούν οι ασθενείς το δικαίωμα ζωής σε φυσιολογικές πόλεις, θα μπορούσε να είναι μια επαναστατική προσέγγιση».

Και η άλλη πλευρά της επικοινωνίας που αφορά στη σιωπή της ιατρικής προς τον ασθενή, ότι, δηλαδή, δεν του λέει ο γιατρός την αλήθεια γιατί έτσι θέλει το περιβάλλον του, γιατί θα φοβηθεί κλπ.;

«Κι αυτή η αλλαγή είναι μια επανάσταση. Οι άνθρωποι πάντα θέλουν μια ανάσα και πάντα βρίσκουν τρόπους να μαθαίνουν. Κι αν για κάποιο λόγο τα κρατούν μέσα τους, είναι επειδή δεν θέλουν να ενοχλούν τους δικούς τους ανθρώπους. Πρέπει όμως να κρατήσουν τις προτεραιότητες της ζωής τους, γιατί η συσκότιση πληροφοριών δεν τους βοηθάει να παίρνουν τις σωστές γι’ αυτούς αποφάσεις. Δυστυχώς, βλέπουμε πολύ συχνά ανθρώπους, οι οποίοι έχουν έντονη την αίσθηση ότι, με το να ζουν άρρωστοι, κουράζουν την οικογένειά τους. κάνουν κακό στα παιδιά τους κλπ. Έτσι, φτάνουν ακόμα και στο σημείο να οργανώνουν την κατάρρευσή τους και να αποσύρονται, νιώθοντας εγκαταλελειμμένοι. Αντίθετα, όταν ο γιατρός επικοινωνεί όπως πρέπει και με τον ασθενή και με τους δικούς του, γίνονται σύμμαχοι, με κοινό στόχο να κερδίζουν μικρές νίκες κάθε μέρα – έτσι ακριβώς όπως κάνει και η επιστήμη. Μικρές νίκες κάθε μέρα για μεγάλα αποτελέσματα…»

Κλείνοντας την κουβέντα, να προσθέσω ότι ο Ηλίας Αθανασιάδης είναι επιμελητής της μικρής σειράς εκδόσεων «Σκεπτόμενοι Διαφορετικά», που αποτελούν συλλογικά έργα, με τη συμμετοχή προσωπικοτήτων από διάφορους χώρους και αντικείμενο, γενικά, τον ρόλο της επιστήμης και της τεχνολογίας στην εξέλιξη του καρκίνου.

Μάλιστα, σε ένα από αυτά τα μικρά βιβλία, με τίτλο «Σκεπτόμενοι Διαφορετικά. Ιατρικής Χιλιόμετρα.
Από τον ιπποκράτειο όρκο έως την Τεχνητή Νοημοσύνη», συμμετέχει και η καταξιωμένη συνάδελφος και πολυαγαπημένη φίλη του Just a Number, Ρέα Βιτάλη.
Γι’ αυτό και θεωρώ ότι, το κλείσιμο της σημερινής κουβέντας πρέπει να είναι «δικό της», με ένα μικρό απόσπασμα από μια παλαιότερη, εξαιρετική συνέντευξή της με τον κ. Αθανασιάδη, που είχε πει:
«Η θέση του γιατρού δεν είναι να μετρά τις ημέρες, αλλά να εκτιμά την αξία της κάθε επόμενης ημέρας και να αγωνίζεται να την κερδίσει. Άλλωστε θα βρεθεί μπροστά σε πολλές εκπλήξεις αφού στις ημέρες μας, νεότερες θεραπείες έχουν τροποποιήσει την πορεία πολλών νοσημάτων και αυτό που ονομάζαμε αδύνατον έγινε δυνατόν».

Βιογραφικό
Ο Ηλίας Αθανασιάδης είναι Ογκολόγος – Παθολόγος, επικεφαλής της Ογκολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ, με πλούσιο ερευνητικό έργο στον τομέα των στοχευμένων θεραπειών για τον καρκίνο. Με πτυχίο από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, μετεκπαιδεύτηκε στα Baylor College of Medicine, στο MD Anderson Cancer Center και στην πανεπιστημιακή ιατρικής σχολή Feinberg του Northwestern University, στο οποίο παραμένει έως σήμερα ως Visiting Assistant Professor. Είναι, επίσης, τακτικός προσκεκλημένος ομιλητής σε ογκολογικά συνέδρια, ενώ από το 2012 έως σήμερα είναι Πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής του συνεδρίου “Διεπιστημονική Προσέγγιση στη Θεραπεία του Καρκίνου – MDcON”, που πραγματοποιείται με στόχο την ενδυνάμωση ενός παραγωγικού διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ των ειδικοτήτων που ειδικεύονται στην αντιμετώπιση ογκολογικών περιστατικών. Το συνέδριο συγκεντρώνει κάθε χρόνο εξέχοντες επιστήμονες από τα μεγαλύτερα Ογκολογικά κέντρα του κόσμου. Ο Ηλίας Αθανασιάδης είναι ενεργό μέλος στην Ελληνική Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων (Ε.Ο.Π.Ε.), την Αμερικάνικη Εταιρεία Κλινικής Ογκολογίας (A.S.C.O.) και την Ευρωπαϊκή Εταιρία Κλινικής Ογκολογίας (E.S.M.O.). Έχει βραβευτεί από την (A.S.C.O.) για το σύνολο των ερευνητικών του δραστηριοτήτων κατά την παραμονή του στις ΗΠΑ.