Το καλοκαίρι – ημερολογιακά τουλάχιστον – έχει φτάσει στο τέλος του και μπαίνουμε πλέον στο φθινόπωρο. Ο Σεπτέμβριος μοιάζει να ανήκει και στις δύο εποχές: κουβαλά ακόμα ζέστη, αλλά το φως της μέρας, αν και πιο γλυκό, διαρκεί λιγότερο και φέρνει μαζί του μια ανεπαίσθητη μελαγχολία. Είναι ο μήνας που σηματοδοτεί το κλείσιμο της εποχής που όλοι περιμένουμε όλο τον χρόνο, ανεξάρτητα από το πόσες μέρες διακοπών θα καταφέρουμε να χαρούμε.
Οι μαθητές επιστρέφουν στα σχολεία, οι φοιτητές αναχωρούν στο εξωτερικό ή αρχίζουν εξεταστική, οι μεγάλοι ανασυντάσσουν δυνάμεις για την εργασία και τις υποχρεώσεις. Η ρουτίνα, από την οποία παίρνουμε ένα μικρό διαζύγιο το καλοκαίρι, επιστρέφει στη θέση της. Εννοείται ότι η επικαιρότητα και τα όσα δυσάρεστα συμβαίνουν – και δεν είναι και λίγα – δεν μας αφήνουν αδιάφορους, αλλά κακά τα ψέματα, δεν έχουν το ίδιο βάρος όταν είμαστε διακοπές, όσο όταν βρισκόμαστε στην πόλη.
Ομως, όσο όμορφα κι αν περνά κανείς, κάποια στιγμή έρχεται ο κορεσμός. Η ανεμελιά, τα ξενύχτια, οι παρέες, τα πανηγύρια, τα φεστιβάλ, οι ανατολές και τα ηλιοβασιλέματα, οι φεγγαρόλουστες νύχτες – όλα αυτά χάνουν σιγά σιγά λίγη από τη μαγεία τους – τουλάχιστον για εμένα προσωπικά – και τότε η καθημερινότητα αρχίζει να διεκδικεί ξανά χώρο στο μυαλό. Η μετάβαση αυτή γίνεται πάντα με ανάμικτα συναισθήματα.
Λατρεύω το νησί των διακοπών μου, τη Σίφνο, γιατί πέρα από την ομορφιά του, μου χαρίζει εμπειρίες που στο κέντρο της Αθήνας δεν μπορώ να ζήσω αλλά και επειδή είναι ένας τόπος – όπως συμβαίνει σ’όλες τις μικρές κοινωνίες – που δεν αισθάνομαι μοναξιά ακόμη κι αν τύχει να είμαι μόνη μου. Κάθε φορά που ανοίγω την μπαλκονόπορτα και το βλέμμα μου δεν σκοντάφτει στην απέναντι πολυκατοικία αλλά χάνεται στον ορίζοντα, στη θάλασσα, στην ανατολή, στη δύση, νιώθω μια ελευθερία που στο διαμέρισμα μοιάζει άπιαστη. Μου αρέσει να βγαίνω από την αυλή και να πατάω χώμα. Να βρίσκομαι σε μια μικρή κοινωνία, όπου όλοι γνωρίζουν όλους· να λέω «καλημέρα» στους περαστικούς ή στους μαγαζάτορες και να σταματώ για καφέ και κουβεντούλα στο ζαχαροπλαστείο με τους πιστούς θαμώνες. Χαίρομαι όταν το σπίτι γεμίζει με τα παιδιά και τους φίλους τους που έχουν κάνει τη Σίφνο σταθερό καλοκαιρινό προορισμό.
Εκτιμώ τις στιγμές κάτω από το αλμυρίκι, με την πολυπόθητη σκιά και τις χαλαρές συζητήσεις με τους συνήθεις «ύποπτους» – την Ελένη, την Εμμυ, τη Φαίη, τον Σαράντη – αλλά και το «ψήσιμο» στα βράχια ή στις Σαούρες. Απολαμβάνω τις παγωμένες μπύρες στο ταβερνάκι πάνω στη θάλασσα, με θέα το ωραιότερο τοπόσημο του νησιού, τη Χρυσοπηγή, αλλά και τις βραδινές βόλτες στο Στενό της Απολλωνίας ή του Αρτεμώνα, όπου σχεδόν κάθε βήμα γίνεται και μια στάση για κουβεντούλα στο πόδι με φίλους και γνωστούς. Μου αρέσει που δεν με νοιάζει τι θα φορέσω, αν τα μαλλιά μου είναι στην τρίχα, ή που μπορώ να κυκλοφορώ με μαγιό και παρεό ακόμη και στις εννιά το βράδυ.
Κι όμως, τα emails που φτάνουν μου θυμίζουν πως η νέα σεζόν ξεκινά. Η Art Athina ετοιμάζεται, οι γκαλερί προγραμματίζουν εγκαίνια, το θέατρο του Λυκαβηττού και το Ηρώδειο ανακοινώνουν συναυλίες, τα θερινά σινεμά είναι ακόμη ανοικτά. Όλα αυτά μοιάζουν να μου κλείνουν το μάτι και να με προσκαλούν πίσω. Γιατί, όσο κι αν αγαπώ την καλοκαιρινή ραστώνη, μου έχει λείψει η πολιτιστική ζωντάνια της Αθήνας, οι ρυθμοί της πόλης, οι βόλτες που κάνω ψάχνοντας θέμα ή φωτογραφίζοντας σημεία για ένα καινούργιο άρθρο, οι φίλοι που δεν βλέπω στο νησί, οι συζητήσεις που ανοίγουν ξανά γύρω από ένα ποτήρι κρασί. Δεν είναι λοιπόν μια αναγκαστική επιστροφή· είναι η χαρά του να μπαίνω και πάλι σε έναν κύκλο που, με όλα του τα βάρη, έχει κι εκείνος τη δική του γοητεία.
Κι αν η επιστροφή στη ρουτίνα μοιάζει κάποιες φορές με αναγκαίο κακό, στην πραγματικότητα είναι εκείνη που μας κρατά σε ισορροπία. Μέσα στον κυκεώνα γεγονότων – έξω αλλά και μέσα μας – αυτό που συχνά αποζητούμε δεν είναι τίποτε άλλο από μια καθημερινότητα γνώριμη και σταθερή. Η ρουτίνα κουβαλά μαζί της μια αίσθηση ασφάλειας: ξέρεις τι να περιμένεις, ξέρεις πώς θα κυλήσει η μέρα, κι αυτό γίνεται πολύτιμο όταν όλα γύρω μοιάζουν αβέβαια. Μπορεί να φθείρει, αλλά ταυτόχρονα προστατεύει· άλλοτε βαραίνει, άλλοτε λειτουργεί σαν το πιο σίγουρο καταφύγιο.
Στον χώρο της επιστήμης θα τη συναντήσεις ως «πρωτόκολλο», στον κόσμο των επιχειρήσεων ως «διαδικασία». Στην καθημερινότητα, όμως, είναι απλά οι μικρές μας συνήθειες που μας κρατούν όρθιους και μας δίνουν ρυθμό. Ξέρω ότι θα νοσταλγήσω το καλοκαίρι, ότι θα εκνευριστώ και πάλι με τα προβλήματα της πόλης, ότι η επικαιρότητα θα με απορροφήσει περισσότερο απ’ όσο θέλω. Ξέρω επίσης πως κάποια στιγμή η ρουτίνα θα με κουράσει.
Αλλά ένα είναι σίγουρο: η Σίφνος θα είναι πάντα εκεί. Θα με περιμένει, για να θυμίζει ότι πρέπει πρώτα να φύγεις από έναν τόπο για να έχει νόημα η επιστροφή.
