Συνέντευξη της κυρίας Βάσω Μυλωνά /ΙΟΑΣ “ΠάνοςΜυλωνάς”
Δύσκολα μπορεί κάποιος να μιλήσει ψύχραιμα για ένα τέτοιο θέμα: για ένα τηλέφωνο που χτυπά, αλλά δεν θα απαντήσει κανείς, ποτέ ξανά. Για μια κλήση από το νοσοκομείο, «συνέβη ένα ατύχημα, πρέπει να έρθετε». Για μια ζωή που διακόπτεται βίαια, για μια ολόκληρη οικογένεια, συγγενική και φιλική, που χάνει την ανάσα της. Για μια πληγή που όταν την ξύνεις, ακόμα και δεκάδες χρόνια μετά, εξακολουθεί να ματώνει.
«Όταν χάσεις το παιδί σου είναι κάτι το οποίο ο χρόνος δεν σβήνει. Μπορώ να πω ότι δουλεύει και λίγο ανάποδα αυτό γιατί, όσο ξεθωριάζουν οι μνήμες και σκέφτεσαι τη φωνή, το πρόσωπο του παιδιού σου, πονάς ακόμα περισσότερο – φτάνεις να νιώθεις κάτι σαν τρέλα». Στο «μικρόφωνο» του Just a Number, η κυρία Βάσω Μυλωνά, ψυχή του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς». Ένα χρόνο μετά τον θάνατο του παιδιού της, που σκοτώθηκε το 2004 στον δρόμο για το Πανεπιστήμιο, δημιούργησε μια πολυβραβευμένη σήμερα δομή με σκοπό να υλοποιήσει το όραμα για λιγότερα τροχαία δυστυχήματα. Και όταν τη ρωτάω, απαντάει: «όταν είμαστε κοντά στα παιδιά, στους γονείς και γενικά, σε ανθρώπους που αναγνωρίζουν την αξία και τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας είναι μια ικανοποίηση, μια συγκίνηση και για μένα προσωπικά αλλά και για τους συνεργάτες μας στο Ινστιτούτο, που είναι όλοι αξιόλογοι, ευαισθητοποιημένοι και μια κατάρτιση επιστημονική ή τεχνολογική, ανάλογα με το κοινό στο οποίο απευθύνονται. Όπως μας είπαν ξένοι συνάδελφοι όταν μας βράβευσαν στη Σουηδία για το έργο μας, «δεν ξέρετε πόσοι σας χρωστούν τη ζωή τους, πόσες ζωές έχετε σώσει χάρη στη δουλειά που κάνετε. Είναι μια παρηγοριά».
Το έργο του Ινστιτούτου είναι πάρα πολύ μεγάλο. «Είμαστε ανεξάρτητος, μη κυβερνητικός, μη κερδοσκοπικός οργανισμός και δεν έχουμε κρατική χρηματοδότηση. Οι πόροι μας εξαρτώνται από τους υποστηρικτές μας. Σίγουρα βέβαια θα θέλαμε μια μεγαλύτερη υποστήριξη και από τον ιδιωτικό τομέα, που κυρίως μας στηρίζει, αλλά και από την πολιτεία, από την οποία έχουμε ζητήσει χρόνια τώρα -και περιμένουμε- να έχουμε μια στέγη, έναν μόνιμο χώρο για να μπορούμε να υλοποιούμε τις δράσεις μας. Κάτι σαν αυτό που δημιούργησε ο ΤΙΤΑΝ στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να εκπαιδεύονται τα παιδιά και για το οποίο εκπαιδεύσαμε τους εκπαιδευτές. Δεν επαρκούν όμως οι πόροι. Ειδικά τα δύο τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί πολύ τα αιτήματα που λαμβάνουμε από σχολεία, από γονείς, από φορείς, και δεν μπορούμε να καλύψουμε όλα τα έξοδα για τις κινητές μονάδες που μετακινούνται σε όλη την Ελλάδα, καθώς και για το, όχι υψηλόμισθο, προσωπικό τους».
Πιστοποιητικά ασφαλούς ποδηλασίας
Αναζητώντας την κυρία Μυλωνά την είχαμε… εντοπίσει στο Βέλγιο, όπου παρακολούθησαν με την ομάδα της ένα νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. «Τι καινούργιο κομίζετε από αυτό;». «Πρόκειται για έναν οργανισμό σαν κι εμάς, στην περιφέρεια της Φλάνδρας», απαντά. «Εκείνοι έχουν κρατική επιχορήγηση και υλοποιούν, εδώ και 15 χρόνια, ένα πρόγραμμα από το νηπιαγωγείο μέχρι και την τελευταία τάξη του Δημοτικού, που δίνουν μάλιστα και ένα πιστοποιητικό στα παιδάκια, ότι έχουν μάθει καταρχάς να κυκλοφορούν με ασφάλεια σαν πεζοί. Στη συνέχεια, στις επόμενες τάξεις παίρνουν πιστοποιητικά ανάλογα με τη διαβάθμιση των γνώσεων ώστε, από την τέταρτη τάξη και μετά, αφού δώσουν και εξετάσεις, να πάρουν πιστοποιητικό επάρκειας για την κυκλοφορία με ασφάλεια, όταν χρησιμοποιούν το ποδήλατό τους. Είναι πολύ σημαντικό, σε μια ηλικία που διαμορφώνονται και οι συνάψεις στον εγκέφαλο των παιδιών, να μαθαίνουν και να συνειδητοποιούν πώς πρέπει να συμπεριφέρονται στο δρόμο, καθώς έτσι έχουμε ελπίδες ότι θα γίνουνε συνετοί οδηγοί και υπεύθυνοι πολίτες. Και είναι πραγματικά πολύ συγκινητικό να βλέπεις τα παιδιά να ανταποκρίνονται, όπως και στα προγράμματα που κάνουμε εμείς, από το «Ασφαλώς κυκλοφορώ» μέχρι τα «Αστεράκια σε κίνηση». Στο σημείο αυτό πρέπει βέβαια να πούμε ότι είναι εξίσου σημαντικό το θέμα των γονικών προτύπων και γι’ αυτό προσπαθούμε να είμαστε σε επαφή με τους γονείς. Ξέρετε, το τρίπτυχο παιδί-δάσκαλος-γονιός έχει πολύ μεγάλη σημασία. Είναι ευθύνη και δική μας και των γονέων και εκείνων που είναι μαζί με τα εγγόνια τους να συμπεριφέρονται σωστά, έτσι ώστε τα παιδιά, που μας αντιγράφουν, να μαθαίνουν μέσα από σωστές συμπεριφορές, όπως π.χ. να ακολουθούμε ασφαλείς διαδρομές προς το σχολείο, να προσέχουμε πού θα σταματήσουμε, από ποια πλευρά του δρόμου θα ανοίξουμε την πόρτα του αυτοκινήτου για να βγει το παιδί, πώς θα περάσουμε απέναντι στο δρόμο… Σε μερικούς δήμους, πέριξ των σχολικών μονάδων -και ως μέλη της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αυτοκινήτου, έχουμε ακολουθήσει ένα πρόγραμμα ασφάλειας, ώστε ο δρόμος να είναι σωστά σχεδιασμένος και η σήμανση κατάλληλη για να διασφαλίζει την ασφαλή κυκλοφορία των παιδιών. Πιστεύω πως και με τον νέο ΚΟΚ θα θεσμοθετηθούν μέτρα μέσα στις πόλεις, καθώς σ’ αυτές συμβαίνουν συνήθως τα περισσότερα θανατηφόρα τροχαία».
Τα νούμερα φωνάζουν
«Λέμε και ισχύει», συνεχίζει η κυρία Μυλωνά, «ότι τα τροχαία είναι η πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως για τα παιδιά και τους νέους από 5 έως 29 ετών, αλλά έχουμε και ένα μεγάλο ποσοστό θανατηφόρων τροχαίων για τις ηλικίες άνω των 65. Σ’ αυτές, το 31% είναι θάνατοι από τροχαία, όπου το 17% στην χώρα μας αφορά σε πεζούς. Και δεν είναι μόνο οι θάνατοι, αλλά και οι τραυματισμοί που επίσης καταδικάζουν ζωές. Αν πάρουμε υπόψη μας και τις συμπεριφορές που έχουν να κάνουν με την ταχύτητα, την απόσπαση της προσοχής λόγω χρήσης κινητού, τη μη χρήση ζώνης και κράνους, καθώς και το ότι είμαστε η χώρα με τα περισσότερα θανατηφόρα τροχαία σε μοτοσικλετιστές, έχουμε την τόσο θλιβερή αυτή εικόνα. Εορτάζοντας, πριν από λίγο καιρό, τα 20 χρόνια μας με μια εκδήλωση στο Ζάππειο, ανακοινώσαμε τα αποτελέσματα μιας έρευνας που έγινε με παρατηρήσεις στο πεδίο και διαπιστώσαμε ότι το 44% των οδηγών δεν φοράει ζώνη, όπως επίσης ότι το 22% των οδηγών δίκυκλων δεν φορά κράνος – και αυτό, αντίστοιχα, ισχύει και για τους επιβάτες στα πίσω καθίσματα, για τους συνεπιβάτες των δικυκλιστών. Επίσης, παρατηρήσαμε ότι το 13% των οδηγών κρατάει το κινητό ενώ ταυτόχρονα κρατάει και το τιμόνι. Και κάπως έτσι, σύμφωνα και με τα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας, πέρσι είχαμε 665 νεκρούς στους δρόμους της χώρας μας και 546 βαριά τραυματίες, κάποιοι από τους οποίους, σε πολύ μεγάλο ποσοστό, καταλήγουν σε θάνατο. Δυστυχώς, δεν έχουμε μητρώο τραύματος ώστε να μπορούμε να παρακολουθήσουμε τι συμβαίνει μετά το συμβάν. Ξέρουμε όμως ότι έγιναν συνολικά11.350 τροχαία συμβάντα, που είναι ένας πολύ μεγάλος αριθμός, ειδικά αν ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι κανένας θάνατος στο δρόμο δεν είναι αποδεκτός. Όμως τα νούμερα πραγματικά φωνάζουν και μας κάνουν να είμαστε σε εγρήγορση γιατί πίσω από τα νούμερα υπάρχουν ζωές που χάνονται, όνειρα που σβήνουν, πληγές που δεν κλείνουν και άνθρωποι που μένουν πίσω και υποφέρουν στην υπόλοιπη ζωή τους. Άλλωστε τα τροχαία δεν είναι μόνο πληγή για την οικογένεια, αλλά είναι και τροχοπέδη για την ανάπτυξη του τόπου μας, καθώς το 70% των θυμάτων ανήκει στον παραγωγικό πληθυσμό».
Κι όταν μεγαλώνουμε, ποια είναι η θέση μας ως προς το τιμόνι;
«Το θέμα των ορίων ηλικίας ήρθε και στη διαβούλευση, είναι όμως σχετικό γιατί υπάρχουν άνθρωποι που η φυσική τους κατάσταση και η υγεία τους δεν αποτελούν εμπόδιο και το να τους στερήσεις την οδήγηση είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει έτσι αβίαστα. Το σημαντικό είναι να γίνονται προσεκτικές εξετάσεις γιατί σίγουρα, μετά από κάποια ηλικία, τα αντανακλαστικά μειώνονται, ενώ μπορεί να υπάρχουν προβλήματα με την όραση. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να γίνονται έλεγχοι με πλήρεις εξετάσεις. Εκεί πρέπει να δώσουμε το βάρος και να γίνει αυτό συνείδηση στους ίδιους τους οδηγούς και στο περιβάλλον τους. Είναι κρίμα, πραγματικά, να μπαίνει κάποιος σε κίνδυνο, βάζοντας και τους άλλους που μοιράζονται το δρόμο μαζί τους – όπως είναι και κρίμα να αποκλείσουμε από τους δρόμους κάποιους ανθρώπους που έχουν τις ικανότητες να μπορούν να οδηγήσουν με ασφάλεια και να είναι πολύ προσεκτικοί. Κατάλληλες, «αληθινές» ιατρικές εξετάσεις λοιπόν και όχι, όπως ακούμε συχνά, να… ταχυδρομούνται τα διπλώματα στο σπίτι. Πρέπει να κατανοούμε και να θέλουμε τον έλεγχο, ώστε νιώθουμε μεγαλύτερη ασφάλεια και αυτοπεποίθηση όταν βγαίνουμε στο δρόμο. Παράλληλα, πρέπει να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη θέματα όπως η κόπωση, η υπνηλία, όπως και η φαρμακευτική αγωγή, καθώς ορισμένα φάρμακα επηρεάζουν τα αντανακλαστικά μας.
Όσο για μας στο Ινστιτούτο, να κλείσουμε, λέγοντας ότι σ’ αυτά τα 20 χρόνια, έχουμε προσεγγίσει 450.000 παιδιά μέσα σε σχολικές τάξεις με προγράμματά μας που είναι πιστοποιημένα από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, με την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και ότι οι εκστρατείες μας «έφτασαν» σε 7 εκατομμύρια πολίτες. Και αυτό που βλέπουμε είναι ότι, όταν οι άνθρωποι -και κυρίως οι πιο νέοι- αποκτούν γνώση, αλλάζουν συμπεριφορές.
Άρα, η οδική ασφάλεια είναι πρωτίστως θέμα παιδείας και πολιτισμού. Μάλιστα, στη νέα καμπάνια μας για την ταχύτητα, πρεσβευτής μας θα είναι ένας από τους θρύλους-παγκόσμιους πρωταθλητές των αγώνων αυτοκινήτων, για να μιλήσει στους νέους σχετικά με την οδηγική απόλαυση και την ανεκτίμητη αξία της ζωής».
Το Ελληνικό Ινστιτούτο Έρευνας και Εκπαίδευσης για την Οδική Ασφάλεια και την Πρόληψη και Μείωση των Τροχαίων Ατυχημάτων «Πάνος Μυλωνάς», με τον διακριτικό τίτλο Ι.Ο.ΑΣ. «Πάνος Μυλωνάς» συστάθηκε το Μάιο του 2005 και αποτελεί μη κερδοσκοπικό Οργανισμό.
Σκοπός του Ινστιτούτου είναι η ανάληψη, υποστήριξη και προώθηση δραστηριοτήτων σε θέματα που προάγουν την οδική ασφάλεια, όπως η μελέτη, η έρευνα, η ενημέρωση και η εκπαίδευση, με στόχο την πρόληψη των τροχαίων δυστυχημάτων.
Αιτία για την ίδρυση του Ινστιτούτου είναι το γεγονός ότι κατέχουμε μια από τις χειρότερες θέσεις στα τροχαία δυστυχήματα στην Ευρώπη, τα οποία αποτελούν δυστυχώς και την πρώτη αιτία θανάτου για τα παιδιά και τους νέους από 5 έως 29 ετών στην Ελλάδα. Αφορμή αποτέλεσε ο άδικος χαμός του Πάνου Μυλωνά, τεταρτοετή φοιτητή του Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών.
Όραμα του Ι.Ο.ΑΣ. «Πάνος Μυλωνάς» είναι να αποτελεί έναν Οργανισμό αναφοράς και δύναμη έμπνευσης και δράσης για έναν κόσμο χωρίς τροχαία δυστυχήματα.
Το Ι.Ο.ΑΣ. «Πάνος Μυλωνάς» αναπτύσσει εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολικές μονάδες για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, ενημερωτικές καμπάνιες και ανοιχτές εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης για θέματα Οδικής Ασφάλειας, σε συνεργασία με Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α’ και Β’ βαθμού.
Παράλληλα έχει σχεδιάσει και υλοποιεί ολοκληρωμένα προγράμματα θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης στο πλαίσιο επιμόρφωσης των εργαζομένων σε θέματα Υγείας και Ασφάλειας στην εργασία.
Το Ινστιτούτο αποτελεί Μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Οδικής Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC) και Συμβουλευτικό Όργανο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), ενώ έχει βραβευτεί για το έργο του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το Βραβείο του «Ευρωπαίου Πολίτη», από την Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών με το «Βραβείο των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών», έχει λάβει την Πιστοποίηση Περιβαλλοντικής Διαχείρισης από τη Διεθνή Ομοσπονδία Αυτοκινήτου (FIA) με βαθμολογία 3/3 και με πολλές άλλες τιμητικές διακρίσεις.
