Διαβάζω ξανά και ξανά το θέμα του τεύχους και δεν μπορώ παρά να δοκιμαστώ από το οξύμωρο του σχήματος: η ασφάλεια είναι πρωταρχική, δομική ανάγκη του ανθρώπου και είναι τελικά αδύνατη να εξασφαλιστεί.
Μεγαλώνουμε αναζητώντας την. Μαθαίνουμε διαρκώς ότι είναι μια ψευδαίσθηση με μαθήματα ζωής. Και πλέον, ως ανθρωπότητα, βιώνουμε άμεσα ή έμμεσα, πόσο η ζωή βρίσκεται έξω από το ασφαλές μας πεδίο, πόσο λίγο έλεγχο έχουμε σε γεγονότα και καταστάσεις, πόσο εύκολα το πιο απίθανο είναι πιθανό!….
Κάθε μέρα η ζωή μας δείχνει κατάμουτρα, πόσο μικρό είναι το παιχνίδι μας στην επιδίωξη “ασφάλειας και σιγουριάς”. Κάθε μέρα όμως, η καλλιέργεια μιας ψευδαίσθησης ασφάλειας μας βοηθά να πάμε πιο πέρα, να ονειρευτούμε μεγαλύτερα, να ξεπεράσουμε εαυτό προς κάτι μεγαλύτερο.
Η ασφάλεια στην ψυχολογία των ανθρώπινων αναγκών σχετίζεται με την ανάγκη κάλυψης βασικών αναγκών επιβίωσης, στέγης, φαγητού, ιατρικής φροντίδας, ανάγκη προβλεψιμότητας, ελέγχου, ρουτίνας, σταθερότητας, σιγουριάς, οικειότητας, ειρήνης. Απαραίτητα μπορεί να σκεφτείτε. Και με όσα συμβαίνουν στον κόσμο, ακόμα πιο πολύτιμα, όχι δεδομένα, και συχνά άδικα μοιρασμένα.
Όμως, αν η ζωή μας ήταν μόνο έτσι, πως θα νιώθατε; Θα απολαμβάνατε ή θα πλήττατε απεριόριστα χωρίς καμία εναλλαγή; Θα εξελίσσεστε στο ασφαλές σας πεδίο;
Η “ασφάλεια” είναι μια παράδοξη αξία. Γιατί από τις πρώτες μας ανάσες στη γή, αντιλαμβανόμαστε με το ζωώδες ένστικτο ότι η επιβίωση μας εξαρτάται από το να είμαστε ασφαλείς. Ειδικά καθώς είμαστε εξαρτημένοι και αδύναμοι ως μωρά, ως νήπια, ως παιδιά.
Η βασική θεωρία του Γκαμπόρ Ματέ, παγκοσμίου φήμης γιατρός σε θέματα τραύματος, στηρίζεται σε αυτό: Ξεκινώντας τη ζωή μας έχουμε δύο κύριες ανάγκες, να είμαστε ασφαλείς- άρα να μας αγαπούν, να μας αποδέχονται, να μας στηρίζουν και να ανήκουμε αλλά και να είμαστε αυθεντικοί στην αλήθεια μας – στο ό,τι διαφορετικό φέρει ο καθένας μας σε αυτή την ύπαρξη. Προκειμένου να επιβιώσουμε, και εάν δεν ανήκουμε σε αυτές τις σπάνιες οικογένειες που σε αγαπούν και σε αποδέχονται ολοκληρωτικά για αυτό που είσαι, αναγκαστικά θυσιάζουμε την αλήθεια μας για την αποδοχή, ασφάλεια και επιβίωση. Και έτσι μεγαλώνουμε σε ενήλικες με αίσθηση ενός κενού για την προδοσία που κάναμε στον εαυτό μας. Ο Γκαμπόρ Ματέ υποστηρίζει πως κάπου εκεί βρίσκεται και η ρίζα πολλών εθισμών, καθώς αυτό αποτελεί ένα πρώτο τραύμα. “Δεν αξίζεις όπως είσαι να σε αγαπάμε και να είσαι μαζί μας, άρα θυσίασε για να μην κινδυνεύεις”.
Αυτή η ανάγκη για πρωταρχική ασφάλεια όμως, δεν σταματά όταν γίνουμε ανεξάρτητοι ενήλικες, μεσήλικες, υπερήλικες… Είναι ένας προγραμματισμός που χτυπάει συναγερμούς αγωνίας και μας οδηγεί συχνά πυκνά σε θυσίες δυσανάλογες της πολύτιμης ζωής που έχουμε στη γη αυτή.
Έχετε αναλογιστεί πόσες αποφάσεις δεν πήρατε, ή δεν παίρνετε ακόμα, σε μια προσπάθεια να συντηρήσετε την καθησυχαστική ψευδαίσθηση ασφάλειας με το οικείο, όσο τοξικό, επιβαρυντικό ή καταστροφικό μπορεί να είναι για εσάς;
Πόσες σχέσεις κρατήσατε πολύ περισσότερο από όσο ήταν τελικά ασφαλές για εσάς συνολικά, στο όνομα μιας “ασφάλειας” του οικείου; Πόσες εργασίες; Πόσες συνήθειες; Πόσες επιλογές έγιναν ή γίνονται με πόνο και κόπο για να κρατήσετε όσο περισσότερο μπορείτε αυτό που σας φαίνεται βράχος, αντί να αφεθείτε στη ζωή και τη ροή της;
Δεν αναφέρομαι προφανώς σε καταστάσεις που υπάρχει κίνδυνος και απειλή της ζωής. Όμως, αναρωτηθείτε, πόση ελευθερία υπάρχει τελικά στην αποδοχή ότι δεν υπάρχουν στη ζωή εγγυήσεις για τίποτα;
Πόση ζωή, καλύτερη ζωή, μπορεί να κρύβεται πίσω από το βράχο που κρατάτε, ενώ πονάνε ήδη τα χέρια σας, μόνο και μόνο επειδή είναι άγνωστο;
Είμαστε όλοι δυνατοί με κάποιο τρόπο. Και αυτό είναι μια πρώτη πηγή ασφάλειας που μας βοηθά να προχωράμε με το δικό μας τρόπο.
Έχοντας πέσει πολλαπλά στην παγίδα να κρατιέμαι με νύχια και δόντια σε καταστάσεις, σχέσεις, ταυτότητες, κλπ. που ήταν από καιρό πεπερασμένες για μένα, με τη δικαιολογία ότι μεγάλωσα, ότι έχασα ευκαιρίες, ότι η ζωή είναι δύσκολη, ότι είμαι αδύναμη λόγω χρόνιας κατάστασης πόνων, ότι εξαρτώμαι, ότι ότι ότι… ξέρω με σιγουριά, πως όταν πια αφεθώ και αποχωριστώ “τον βράχο”, αναρωτιέμαι γιατί άργησα τόσο.
Ίσως, αν συνειδητοποιήσουμε πόσα δεν ελέγχουμε τελικά, να μπορέσουμε να αφεθούμε με περισσότερη εμπιστοσύνη στη ζωή. Ίσως τελικά να την απολαύσουμε περισσότερο, να είμαστε υπαρκτοί και σπινθηροβόλοι στο παρόν, σε κάθε ηλικία, γιατί η αίσθηση ασφάλειας θα ξεκινά από μέσα μας, στην σεμνή μας ανθρώπινη υπόσταση, και το ταξίδι μας εδώ.
Γιατί το πιο απίθανο είναι πιθανό, από κάθε οπτική!
