…..Να γίνομαι άνεμος για τον χαρταετό
και χαρταετός για τον άνεμο,
κι όταν ουρανός δεν υπάρχει…
Οδυσσέας Ελύτης
(Ο μικρός Ναυτίλος)
Από την εποχή της νιότης μου, αυτό που περίμενα από την Αποκριά, ήταν το τέλος της μαζί με το τέλος της μεταμόρφωσης, του κρυψίματος κάτω από τις χρυσοποίκιλτες στολές και του μαύρου ντόμινο, των θλιμμένων πιερότων, των σεξιστικών υπονοουμένων, των τεράτων αρμάτων, και κυρίως της μάσκας (πάνω από την μάσκα).
Μολονότι κατανοούσα την έννοια της παράδοσης, των εθίμων, την επιμονή των ανθρώπων ότι και στα δύσκολα δεν παραιτούνται και αναζητούν τη χαρά, το γλέντι την ανεμελιά και ότι παραδίδονται σε μια ιεροτελεστία εξαγνισμού που διώχνει το κακό, εν τούτοις όλη αυτή η φασαρία με τράνταζε.
Μια τελείως διαφορετική διάθεση με πλημμυρίζει την επόμενη μέρα της Αποκριάς, την Καθαρή Δευτέρα.
Θες η λέξη «καθαρή», θες η αφή της λαγάνας, θες οι μυρωδιές από τα κρινάκια, θες η εξοχή με τις ανθισμένες μυγδαλιές, θες ο αγαπημένος μου χαρταετός που ανεβαίνει στον ουρανό; Ίσως όλα αυτά μαζί!
Πάντα, όμως, με γοήτευε ο χαρταετός, από την εποχή που τον φτιάχναμε με τον αδελφό μου: οκτάγωνος, με λεπτά καλάμια, με χρωματιστά χαρτιά γλασέ, που τα κολλάγαμε με κόλλα από αλεύρι και νερό και ουρά από ψιλοκομμένα φύλλα εφημερίδων! Μια φορά μόνο, θυμάμαι να ανέβηκε αρκετά! Την άλλη χρονιά πάλι τα ίδια. Άρνηση να αγοράσουμε έτοιμο ας είχε και το σήμα της ομάδας μας!
Χαρταετός λοιπόν, η χιλιόχρονη χαρά μικρών και μεγάλων στο πανηγύρι της Καθαρής Δευτέρας
Υπέροχα συναισθήματα με το πέταγμα στα ύψη, το χορό του με τον άνεμο ψηλά στον καταγάλανο ουρανό, ανάταση πραγματική, πέταγμα της ψυχής!
Η ύπαρξη του ξεκινάει από την Κίνα, 2300 χρόνια πριν. Πρωτοκατασκευάστηκε από τους Κινέζους φιλοσόφους Mozi και Lu-Ban, την εποχή των εμπολέμων βασιλείων(475-221 π.Χ.) με σκοπό να μετρούν τις αποστάσεις, ώστε να διευκολύνεται η μετακίνηση μεγάλων στρατευμάτων. Επίσης μετρούσαν και την ένταση των ανέμων. Η κινέζική ονομασία του χαρταετού είναι Fen Zheng και σημαίνει: Άρπα του ανέμου. Σύμφωνα με τη ιστορία, ο αυτοκράτορας της Κίνας Wen-Xsoun,έκανε πειράματα πτήσεων με αετούς από μπαμπού χρησιμοποιώντας για επιβάτες τους κρατουμένους του.
Όσοι επιζούσαν κέρδιζαν την ελευθερία τους.
Επίσης οι Ιάπωνες χρησιμοποιούσαν χαρταετούς που ζύγιζαν μέχρι και 2 τόνους. Το 1760 μ.Χ. απαγορεύτηκε, το πέταγμα του χαρταετού γιατί πολλοί Ιάπωνες προτιμούσαν να πετούν χαρταετούς από το να δουλεύουν.
Με το πέρασμα των χρόνων έγινε γνωστός και στην Ταϊλάνδη στο Αφγανιστάν, την Κορέα, την Ινδία και άλλες χώρες της Ασίας. Στην Ταϊλάνδη ακόμη και σήμερα γίνονται μονομαχίες πετάγματος χαρταετού. Το παιχνίδι έχει 78 κανόνες και κατά μέσον όρο δώδεκα θάνατοι ετησίως, σχετίζονται με το πέταγμα!
Γύρω στο 1400 οι Ευρωπαίοι εξερευνητές που ταξιδεύουν στις χώρες της Ασίας, φέρνουν τους χαρταετούς στην Ευρώπη όπου χρησιμοποιήθηκαν και στους δύο παγκόσμιους πολέμους αλλά και στις επιστήμες και την έρευνα, όπως ο μετεωρολόγος Γουίλσον χρησιμοποιούσε χαρταετό για να μετρήσει τη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας. Το 1752 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος με την βοήθεια χαρταετού, απέδειξε τον ηλεκτρισμό των κεραυνών με αποτέλεσμα την δημιουργία του αλεξικέραυνου.
Στην αρχαία Ελλάδα οι πρώτοι χαρταετοί εμφανίζονται γύρω στο 400 π.Χ. Αναφέρεται στην ιστορία ότι ο μηχανικός Αρχύτας στον Τάραντα, χρησιμοποίησε χαρταετό στα πειράματά του της αεροδυναμικής.
Υπάρχει και ελληνικό αγγείο της κλασικής εποχής με παράσταση κόρης που κρατάει στα χέρια της σαΐτα (είδος αετού) με ουρά έτοιμη να την πετάξει.
Πολύ αργότερα οι Γάλλοι που έμεναν στην Σμύρνη, διέδωσαν το πέταγμα του χαρταετού στα Ελληνόπουλα της Σμύρνης, της Κωνσταντινούπολης, της Χίου, της Πάτρας, της Σύρου, των Επτανήσων.
Στην Ελληνική παράδοση το πέταγμα του χαρταετού συμβολίζει το πέταγμα της ψυχής προς το Θείον και πραγματοποιείται την πρώτη μέρα της Σαρακοστής, μέρα που οι Χριστιανοί ξεκινούν την σωματική και ψυχική τους κάθαρση, οδεύοντας προς το Πάσχα και την Ανάσταση!
Το έθιμο του χαρταετού, έχει την δύναμη να ξεσηκώνει όλες τις γενιές, σ´ένα πολύχρωμο παιχνίδι, επίπονο, με επιτυχίες και απογοητεύσεις, αλλά πάντα ένα παιχνίδι χαράς και υπέροχου συναγωνισμού.
Σύμφωνα με τον Πανεπιστημιακό και σπουδαίο Έλληνα Λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο:
«Όποιος δεν έπαιξε ποτέ του χαρταετό, δεν κοίταξε ποτέ του ψηλά!
Όποιος δεν ένοιωσε την αντίσταση του μεγάλου σπάγκου, δεν κατάλαβε την αντίσταση του αέρα.
Όποιος δεν φώναξε με την ευθύνη και την πρωτοβουλία του παιδιού που βλέπει να κινδυνεύει ο αητός του στο ψηλό μετεώρισμά του, δεν ένοιωσε τη χαρά να τα βγάζει πέρα μόνος με τη φύση».
Καλές Αποκριές και καλή Σαρακοστή!
