Πέρασαν περίπου τριάντα χρόνια, από την 4η Σύνοδο του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των Γυναικών, που πραγματοποιήθηκε στο Πεκίνο, εκεί, που άκουσα πρώτη φορά, την έκφραση «agender» και δεν σας κρύβω, ότι δεινοπάθησα να την καταλάβω, δεδομένου ότι μέχρι τότε πίστευα ότι τα φύλα είναι δύο, «αρσενικό και θηλυκό».
Τα δε φεμινιστικά κινήματα, της εποχής, πάλευαν για να κατοχυρώσουν οι γυναίκες τα δικαιώματά τους στη ζωή, στην αγορά εργασίας, στην εκπαίδευση και στην διάθεση εαυτού. Καταναλώθηκε πολύ μελάνι για διακηρύξεις, κανονισμούς, ψηφίσματα, νομοθεσίες ώστε να καθιερωθεί η ισότητα των δύο φύλων σε όλα τα πεδία και κυρίως στο κεφάλαιο «Ανθρώπινα δικαιώματα».
Σήμερα, τριάντα χρόνια μετά, παρακολουθώντας τις εξελίξεις του Τομέα Ισότητας, Ίσων ευκαιριών και Ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πιστεύω στην έννοια του «gender» δηλαδή του κοινωνικού φύλου, που η σύγχρονη βιβλιογραφία ως gender (κοινωνικό φύλο) ορίζει το σύνολο των χαρακτηριστικών που παραπέμπουν στην αρρενωπότητα και τη θηλυκότητα και διαχωρίζουν τη μία κατάσταση από την άλλη.
Δηλαδή, υπάρχουν καθορισμένοι «κανόνες» και ρόλοι για τους άνδρες και τις γυναίκες σε μια κοινωνία.
Το βιολογικό φύλο, καθορίζεται από τα γεννητικά όργανα.
Πολλές αναλύσεις, εργασίες, κείμενα απασχόλησαν τις ανθρωπιστικές επιστήμες μελετώντας έννοιες όπως:
- Ταυτότητα φύλου (gender identity). Μια εσωτερική διαδικασία του ατόμου αναφερόμενη στο πώς ή στο εάν ταυτίζεται το άτομο με το βιολογικό του φύλο.
- Σεξουαλικός προσανατολισμός (sexual orientation). Ο όρος αναφέρεται σε σεξουαλικές προτιμήσεις.
- Διεμφυλικός ή Διαφυλικός (Trans). Ο όρος περιλαμβάνει όλα τα άτομα που αντιλαμβάνονται διαφορετικά το φύλο τους. Εκφράζουν δε την έμφυλη ταυτότητα τους σύμφωνα με το πώς νοιώθουν ανεξάρτητα από το βιολογικό τους φύλο.
- Ομοφυλόφιλος/η (gay). Ο όρος χρησιμοποιείται για να εκφράσει ένα άτομο που έλκεται ερωτικά από το ίδιο φύλο και που έχει σχέση με άτομα του ίδιου φύλου.
- Ασυμφωνία φύλου (gender dysphoria)
- Άφυλο άτομο (agender)
- Πανσεξουαλικότητα (Pansexuality). Ο όρος χρησιμοποιείται για να εκφράσει ένα άτομο που έλκεται ερωτικά από κάποιο άλλο άτομο ανεξάρτητα το φύλο του ατόμου που το ελκύει.
- Ρευστό φύλο (Gender fluid). Όρος που αναφέρεται σε διαφορετική ταυτότητα φύλου σε διαφορετικές στιγμές.
Οδηγηθήκαμε, λοιπόν, στην ανθρωπολογία του φύλου, σύμφωνα με την οποία οι κατηγορίες άνδρας / γυναίκα θα πρέπει να αποστασιοποιηθούν από τις βιολογικές τους αναφορές. Μιλάμε δηλαδή για διαφορετικότητα φύλου.
Η διαφορετικότητα αποτελεί έναν όρο που ευρύτατα χρησιμοποιείται στις μέρες μας, σε διαφημίσεις, καμπάνιες ισότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η έννοια έχει εισαχθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σύμφωνα με τον οποίον αφορά στο φαινόμενο της διαφοροποίησης του ατόμου, που είναι διαφορετικό ως προς την σωματική του κατάσταση.
Το διαφορετικό υπάρχει γύρω μας σε πολλές μορφές όπως:
Ψηλός, κοντός, διαφορετικό χρώμα, ντύσιμο, φυλή, θρησκεία, φύλο, μαθησιακές δυσκολίες.
Ακόμα και η φύση, μας προσφέρει διαφορετικές εικόνες.
Η αλήθεια είναι, οι διαφορετικοί από εμάς συνήθως αντιμετωπίζονται ακόμη σήμερα ως ξένοι και βρίσκονται εκτός πολλών συστημάτων, γιατί ότι δείχνει να μην συνάδει με τα καλούπια της κοινωνίας βάλλεται, κι αυτό γιατί οι άνθρωποι φοβούνται κάθε τι που είναι «έξω» από ότι γνωρίζουν ή αποδέχονται και κάθε τι που παραβαίνει τους νόμους της φύσης και της κανονικότητας.
Επανερχόμενη στο φύλο, ενδιαφέρουσα είναι η άποψη ότι διάφοροι πολιτισμοί ορίζουν το φύλο, ως ένα πιο ρευστό και υπαρκτό διαφορετικό γίγνεσθαι (Anti-Defamation League 2017).
Για παράδειγμα:
Στη Νέα Ζηλανδία, στην φυλή των Māori, εμφανίζονται δυο όροι ο όρος Whakatāne και ο όρος Wakaw Hine.
- Ο πρώτος, προσδιορίζει μία κατηγορία γυναικών που επιθυμούν να γίνουν πολεμίστριες και αναλαμβάνουν «ανδρικές» ασχολίες.
- Ο δεύτερος, προσδιορίζει άνδρες της φυλής που ασχολούνται με γυναικείες δραστηριότητες.
Και οι δύο ομάδες θεωρούνται ως τρίτο φύλο, ισάξιο του ανδρικού και γυναικείου.
Στην Πολυνησία στη φυλή των Tonga υπάρχει ο όρος fakaleiti. Χαρακτηρίζει άνδρες που ντύνονται γυναικεία και αυτοπροσδιορίζονται ως gay (Besnier 1994).
Στην Ινδονησία η φυλή των Bugis φαίνεται να αναγνωρίζει τρία βιολογικά και πέντε κοινωνικά φύλα (Graham D 2006 2010).
Στη Μαδαγασκάρη, στη φυλή των Sakalava, υπάρχουν άνδρες που από πολύ μικρή ηλικία παρουσιάζουν γυναικείες συμπεριφορές και ανατρέφονται ως γυναίκες.
Αντιμετωπίζονται με απόλυτο σεβασμό και ισότητα από τα άλλα μέλη της κοινωνίας.
Όπως βλέπουμε οι εποχές συστήνουν όχι μόνο την επαφή με την διαφορετικότητα αλλά την ένταξη στην διαφορετικότητα.
Τελειώνοντας, να σας υπενθυμίσω ότι στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης από τις 20 Μαρτίου έως τις 8 Μαΐου 2023, παρουσιάστηκε η έκθεση «ReThinking Ταυτότητες: Φύλο, Διαφορετικότητα, Διακρίσεις» που εστίαζε στις έμφυλες ταυτότητες, στις κοινωνικές διαστάσεις και στις διακρίσεις.
Η ενδιαφέρουσα έκθεση περιελάβανε τρία έργα:
α)από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, ένα μαρμάρινο κυκλαδικό εδώλιο γυναικείας μορφής.
β)από το Μουσείο της πόλης Γκρατς της Αυστρίας «Αυτοπροσωπογραφία» της καλλιτέχνιδος Ida-Sofia Mally.
και
γ) από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου, ένα αγαλματίδιο με το όνομα «ο Υπηρέτης του Ναού».
Την έκθεση πλαισίωνε μία ειδική διαδρομή «Ταυτότητας φύλου», που οδηγούσε τον επισκέπτη στα αντικείμενα του Μουσείου που σχετίζονται με το φύλο, τη διαφορετικότητα και τις διακρίσεις.
Γεγονός που δείχνει ότι αποτελούσε ένα θέμα που απασχολούσε τους Έλληνες χιλιάδες χρόνια πριν.
Προσωπικά πιστεύω απόλυτα στην αρχή της Ισότητας μέσα από την διαφορετικότητα.
Πιστεύω επίσης φανατικά στην Συντροφικότητα, την Αλληλεγγύη, την Συμπληρωματικότητα και την Συν-ανάπτυξη των δύο φύλων.
(Πηγές του κειμένου υπήρξαν μελέτες και κείμενα πολλών ερευνητών του θέματος)
