Στέκεσαι με «Δέος» μπροστά στο μνημειώδες έργο του κορυφαίου δημιουργού μέσα σε ένα βιομηχανικό χώρο που μεταμορφώθηκε σε αίθουσα Μουσείου, για να φιλοξενήσει ένα τεράστιο «ψηφιδωτό» σύγχρονης ζωγραφικής, μοναδικό σε μέγεθος και συμβολισμό.
Ακόμα μια φορά μας εκπλήσσει και μας συγκλονίζει ο βαθιά σύγχρονος και διαρκώς μεταβαλλόμενος Κώστας Τσόκλης σε αέναη αναμέτρηση με την ύπαρξη και τη φιλοσοφική αναζήτηση, δημιουργώντας διαχρονικά την δική του προσωπική εικαστική γλώσσα.
Μέσα στο επιβλητικό σκηνικό του ιστορικού Καπνεργοστασίου της Λένορμαν, κτίριο βιομηχανικού design, το έργο ορόσημο ύψους 14μ. και πλάτους 17μ. αποτελείται από 90 επι μέρους πίνακες (ψηφίδες) οι οποίοι σχηματίζουν μια ενιαία επιφάνεια, ένα σύγχρονο «ψηφιδωτό» με τον τίτλο «Δέος 2025», λέξη κλειδί, που συνοψίζει ολόκληρη τη στάση ζωής του Τσόκλη απέναντι στην ύπαρξη και την Τέχνη. Το μέγεθος δεν είναι τυχαίο και εκφράζει την διαφορά κλίμακας ανάμεσα στο ανθρώπινο και το κοσμογονικό. Σε καλεί και σε προκαλεί να αισθανθείς ότι βρίσκεσαι μικρός και ευάλωτος, μπροστά στο Άπειρο που σε περιβάλει, χωρίς να μπορείς να το κατανοήσεις και δεν ξέρεις «αν πρέπει να τρέξεις ή να γονατίσεις» όπως αφηγείται ο ίδιος με το δικό του αυτοσαρκαστικό ύφος.
Η βιομηχανική σκηνή του χώρου με τα τεράστια παράθυρα που αφήνουν το φως άπλετο να αναδείξει την μυστηριακή χορογραφία των σχημάτων, ενισχύει την αίσθηση ότι η εικόνα καταλαμβάνει και μεταμορφώνει τον χώρο συμβολίζοντας μια «Πύλη προς το άγνωστο Σύμπαν».
Αναπαριστά την εμπειρία του ανθρώπου απέναντι στο άπειρο σαν μια ταλάντωση ανάμεσα στον φόβο και τον θαυμασμό, το δέος απέναντι στο μη ορατό, μπροστά στο ταπεινό θραύσμα της πραγματικότητας και την μαγική ολότητα της ίδιας της ζωής. Της ζωής ως θαύμα.
Λέει ο ίδιος ο σπουδαίος εικαστικός και στοχαστής: «Σαράντα χρόνια φοβόμουν τον Θεό και τον θάνατο, το δέος είναι η μορφοποίηση αυτού του φόβου».
Εξομολογητικός όσο ποτέ, ο Κώστας Τσόκλης αποκαλύπτει τον υπαρξιακό του φόβο πριν το τέλος της γήινης διαδρομής, αποτυπώνοντας με «δέος» την αιώνια παρακαταθήκη της δημιουργικής του πορείας.
Το έργο επομένως δεν είναι η εικόνα του Θεού, αλλά μια απόπειρα να δοθεί μορφή σε κάτι που υπερβαίνει την ανθρώπινη αντίληψη, κάτι που είναι ασύλληπτο από το νου και μας προκαλεί έκσταση και φόβο.
Οι αποχρώσεις του ροζ «της χαραυγής» (pink aurora) στο φόντο, είναι το χρώμα της ζωής που ανασταίνεται και πεθαίνει σε αέναη κυκλική τροχιά. Οι σκοτεινές διάσπαρτες «ιερογλυφικές» φιγούρες σε γεωμετρική αντίστιξη, εκφράζουν ένα τοπίο απόκρυφης κοσμογονίας που προκαλεί φόβο και θαυμασμό.
Ένας κόσμος φαντασιακός που κατοικεί μέσα στην ψυχή, ως σκοτεινό σύμπαν που θρυμματίζεται και αναγεννάται. Ένας κόσμος που «αναζητά τη νέα του μορφή».
Η δομή του έργου με 90 τελάρα που ενώνονται, είναι συμβολική. Κάθε τελάρο είναι ένα κομμάτι πραγματικότητας, ένα ψυχικό απόσπασμα από το μωσαϊκό της ζωής. Το όλο προκύπτει από τα θραύσματα, όπως η ύπαρξη από το χάος.
Το «αποκαλυπτικό» έργο του Τσόκλη δεν θέλει να τρομάξει, αλλά να προκαλέσει δέος μπροστά στην ασημαντότητα της πραγματικότητας και τη συγκλονιστική επίγνωση του ότι υπάρχουμε επάνω στον πλανήτη γη. Φόβος και θαυμασμός, τρόμος και έλξη απέναντι στο μυστήριο της ύπαρξης.
Είναι ένα ζωγραφικό έργο συμφιλίωσης του ανθρώπου με το αόρατο, με την ιδέα του θανάτου, όταν ο άνθρωπος νιώθει ότι κάτι τον ξεπερνά και αντί να αντισταθεί υποκλίνεται.
Το εμβληματικό αριστούργημα του Κώστα Τσόκλη λειτουργεί ως πνευματική παρακαταθήκη του σπουδαίου πρωτοποριακού εικαστικού που σφράγισε τη σύγχρονη Τέχνη, με την έννοια ότι συγκεντρώνει και απελευθερώνει όλα τα μεγάλα θέματα που διαπερνούν τη ζωή και το έργο του, με την ήρεμη αποδοχή ενός δημιουργού που φτάνει στο τέλος της πορείας του χωρίς ανάγκη εξήγησης.
Το «Δέος 2025» είναι η συνοπτική χειρονομία αυτής της συναρπαστικής διαδρομής και είναι η πνευματική του απάντηση στο αξίωμα ότι η τέχνη δεν εξηγεί το μυστήριο, αλλά το κατοικεί, γίνεται μέρος του μυστηρίου.
Ο Κώστας Τσόκλης μπροστά στο έργο του μέσα στο ατελιέ του στους Θρακομακεδόνες.
Και ο ίδιος, με λόγο φιλοσοφημένο υπογράφει τον επίλογο στο magnum opus του «Δέος 2025».
«Είναι το τελευταίο μεγάλο έργο μου. Δεν είναι αποχαιρετισμός. Είναι μια συνομιλία με το Άπειρο».
info: Έκθεση Κώστα Τσόκλη «Δέος 2025»
Σε επιμέλεια Χρυσάνθης Κουτσουράκη, Διευθύντριας Μουσείου Κώστα Τσόκλη. (Κάμπος Τήνου)
Βιβλιοθήκη Βουλής/Δημόσιο Καπνεργοστάσιο (Λένορμαν 218).
Διάρκεια έκθεσης έως 11 Ιανουαρίου 2026
Καθημερινά 11:00- 18:00.
