Ομορφιά χωρίς όρια

“Η Ακρόπολη είναι το ωραιότερο ποίημα του κόσμου, γραμμένο με λίθους.”
Jacques de La Palice

Η Ακρόπολη είναι η Αθήνα αλλά είναι και κάτι πολύ μεγαλύτερο απ’ αυτήν, που ξεπερνά τα όρια της Ελλάδος, εδώ και 2.500 χρόνια! Η Ακρόπολη, αν και πρόκειται για έναν σχετικά χαμηλό βραχώδη λόφο, ύψους 156 μ., από την επιφάνεια της θάλασσας και 70μ., περίπου, από το επίπεδο της πόλης των Αθηνών,  διαθέτει την υψηλότερη πνευματική κορφή του κόσμου. Πάνω της δεσπόζει το μεγαλοπρεπές Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτισμικής Κληρονομιάς, ο Παρθενώνας, ανεκτίμητη κληρονομιά που άφησαν οι αρχαίοι Ελληνες, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σ’ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Η Ακρόπολη, διαχρονικό σύμβολο του δυτικού πολιτισμού, ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα πολιτιστικά αξιοθέατα παγκοσμίως, αποτελεί τη μέγιστη έκφραση των αθηναϊκών ιδεωδών. Όσα από τα αρχιτεκτονικά της αριστουργήματα άντεξαν στη φθορά του χρόνου, στις φυσικές καταστροφές, στους βανδαλισμούς και στις λεηλασίες, στέκονται περήφανα και αγέρωχα και μας θυμίζουν το μεγαλείο, τη δύναμη και τον πλούτο της Αθήνας του 5ου αιώνα π.Χ., της Αθήνας του χρυσού αιώνα του Περικλή, της εποχής της μεγαλύτερης δόξας και ακμής, της εποχής που γέννησε τα δυτικά ιδανικά της ομορφιάς, της επιστήμης και  της δημοκρατίας. 

Η Ακρόπολη, σαν μία μεγαλειώδη ορχήστρα, αποθεώνει την αξία της συνεργασίας και της αρμονίας του συνόλου!

Το όνειρο του Περικλή, να μείνει παντοτινά ξακουσμένη η αγαπημένη του πόλη, πραγματοποίησαν οι αρχιτέκτονες Ικτίνος και Καλλικράτης μαζί με τον καταξιωμένο γλύπτη Φειδία, ενώ έργο του Μνησικλή είναι τα εντυπωσιακότατα Προπύλαια.      

Τα μνημεία που δεσπόζουν σήμερα στον Ιερό Βράχο είναι ο Παρθενώνας, το Ερέχθειο, τα Προπύλαια και ο Ναός της Αθηνάς Νίκης, που όλα μαζί βρίσκονται σε μία αρμονική συνομιλία.

Η επιβλητική είσοδος των Προπυλαίων, “το φωτεινό μέτωπο της Ακρόπολης“, όπως τα αποκαλούσαν, ο Παρθενώνας, το κορυφαίο επίτευγμα της αρχαίας  ελληνικής αρχιτεκτονικής όλων των εποχών, το Ερέχθειο με την απαράμιλλη καλαισθησία, επιβάλλονται από την πρώτη στιγμή στον επισκέπτη, διεγείρουν το εθνικό συναίσθημα και προκαλούν έντονη συγκίνηση και θαυμασμό. 

Διασχίζοντας  τα Προπύλαια, ο επισκέπτης της αρχαιότητας αντίκριζε ένα μεγαλειώδες θέαμα με όλα τα λαμπρά οικοδομήματα και έργα τέχνης, αφιερώματα στους θεούς, που βρίσκονταν πάνω στον ιερό βράχο.  Ανάμεσά τους ξεχώριζε το μεγαλοπρεπές χάλκινο άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς, ύψους 9 περίπου μέτρων, φιλοτεχνημένο από τον Φειδία. Από τον περιηγητή Παυσανία πληροφορούμαστε ότι η αιχμή του δόρατος και το λοφίο του κράνους της Αθηνάς, ήταν ορατά από τους ταξιδιώτες, που έπλεαν από το Σούνιο προς Πειραιά.

Στη νότια (δεξιά) πλευρά των Προπυλαίων, πάνω στο πλάτωμα του παλιού μυκηναϊκού πύργου, στέκεται  ένας μικρός πανέμορφος, κομψός ιωνικός ναός που δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται ανάμεσα ουρανού και γης. Εκεί φιλοξενείτο το ξόανο της Αθηνάς Νίκης και σύμφωνα με τον θρύλο, το λατρευτικό αυτό άγαλμα δεν είχε φτερά για να μη φύγει ποτέ από την πόλη της Αθήνας  και  γι’ αυτό τον λόγο, ο ναΐσκος είναι γνωστός και ως “Ναός της Απτέρου Νίκης“. 

Το λαμπερότερο μνημείο της Αθηναϊκής Πολιτείας, ο Παρθενώνας, η μαρμάρινη ενσάρκωση των αξιών, των μύθων και των ιδεολογιών των αρχαίων Ελλήνων, είναι ο πρώτος, δωρικού ρυθμού, ναός που κτίστηκε, εξ ολοκλήρου, από μάρμαρο, αφιερωμένος στην πολιούχο Παρθένο Αθηνά, προστάτιδα της Αθήνας.  Οικοδομήθηκε πάνω σε προηγούμενο, μικρότερο ναό της Αθηνάς, και θεωρείται το σύμβολο της αρμονίας, της ομορφιάς και των τέλειων αναλογιών.  

Οι εργασίες ανέγερσής του ολοκληρώθηκαν μέσα σε εννέα μόλις χρόνια (447-438 π.Χ.. ). Οι διαστάσεις του είναι 30.88 Χ 69.50 Χ 13.72 και σε όλα τα μέρη του ναού επικρατεί η γεωμετρική αναλογία 4 προς 9, που είναι γνωστότερη ως η  “χρυσή τομή” (αναλογία ύψος προς το πλάτος). Αυτή απαντάται συχνά στη φύση, στις αναλογίες των ανθρώπινων σωμάτων, στη δομή των κελυφών σαλιγκαριών και σε πλήθος άλλα πολλά και θεωρείται ένας από τους μέγιστους κανόνες για να εκφραστεί το “Ωραίο”. Με τη χρήση του σώματος, ως μονάδα μέτρησης και του ιδανικού ανθρώπινου σώματος για τις τέλειες αναλογίες, ο Παρθενώνας ενσαρκώνει τις λέξεις του φιλοσόφου Πρωταγόρα: “Πάντων χρημάτων μέτρον Άνθρωπος“.

Στο σημείο αυτό αξίζει ν’ αναφερθεί ότι το συνολικό κόστος εξόρυξης και μεταφοράς των 100.000 τόνων μαρμάρου από το λατομείο της Πεντέλης ήταν 400 ασημένια τάλαντα, όσο δηλαδή θα κόστιζε, εκείνη την εποχή, η ναυπήγηση 400 πλήρως εξοπλισμένων πολεμικών πλοίων. Τα έξοδα κατασκευής του Παρθενώνα καταγράφονταν ετησίως πάνω σε μία πλάκα την οποία έστηναν σε εμφανές σημείο στην Ακρόπολη. Το σύστημα της δημοκρατίας επέβαλε τη δημοσιοποίηση του δημόσιου χρήματος, προς ενημέρωση των πολιτών.

Το εκπληκτικό και κύριο χαρακτηριστικό του Παρθενώνα είναι ότι αν και ολόκληρο το κτίριο φαίνεται ευθύγραμμο, δεν υπάρχει καμία ευθεία γραμμή. Οι οριζόντιες, διακρίνονται από μία ελαφρά καμπύλωση, ενώ οι κίονες δεν είναι κατακόρυφοι αλλά έχουν μία ελαφρά κλίση προς τα μέσα. Αυτό σημαίνει πως αν προεκτείνουμε νοερά τους άξονες προς τα πάνω, θα ενωθούν σε ύψος 1.852 σχηματίζοντας μια νοερή πυραμίδα.

Είναι περίπτερος αμφιπρόστυλος και περιβάλλεται εξωτερικά από μία κιονοστοιχία 46 κιόνων δωρικού ρυθμού (οκτώ κατά πλάτος και δεκαεπτά κατά μήκος, μετρώντας τους γωνιακούς δύο φορές), ύψους 10.43μ. και μέση διάμετρο 1.91μ., ενώ ο κάθε ένας αποτελείται από 11 κομμάτια (σπονδύλους). Αν και είναι ψηλοί και ογκώδεις, λόγω της συμμετρίας, και των μεγαλοφυών αρχιτεκτονικών εφευρημάτων (καμπυλώσεις, κλίσεις, μείωση και ένταση, σύστημα οπτικών βελτιώσεων) που έδωσαν, με μαθηματική ακρίβεια, λύση στα διάφορα τεχνικά προβλήματα, δημιουργούν την εντύπωση ότι είναι ανάλαφροι και υψώνονται αρμονικά, με κίνηση και χάρη προς τον ουρανό.  

Μέσα στον κυρίως ναό, τον σηκό, πάνω σε μαρμάρινο βάθρο, βρισκόταν το επιβλητικό και λαμπερό χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς Παρθένου, ύψους 12 περίπου μέτρων.

Η μεγαλειώδης πομπή των Παναθηναίων, μεγάλη γιορτή αφιερωμένη στη θεά Αθηνά, έχει απαθανατιστεί από τον Φειδία πάνω στην ιωνική ζωφόρο που περιέτρεχε το εξωτερικό, πάνω μέρος του σηκού. Από την αρχικά μήκους 160 μέτρων ζωφόρο περίπου 30 μέτρα έχουν χαθεί, ενώ σώζονται 50 μέτρα στο Mουσείο της Aκρόπολης και 80 μέτρα στο Bρετανικό Mουσείο.

Το θέαμα με τις ακτίνες του ήλιου, την ώρα της δύσης, να περνούν μέσα από τις κίονες, είναι πραγματικά εκπληκτικό.

Στη βόρεια πλευρά του πλατώματος της Ακρόπολης, απέναντι και πολύ κοντά στον Παρθενώνα, βρίσκεται το Ερέχθειο, με την εκλεπτυσμένη ιωνική όψη. Ήταν ένας ναός, που περιβαλλόταν από μυστήριο, αφιερωμένος σε πολλές θεότητες και συνδέεται με διάφορους θρύλους της αρχαιότητας. Εδώ υπάρχουν τα σημάδια του αγώνα της Αθηνάς με τον Ποσειδώνα για τη θεϊκή κυριαρχία πάνω στην αττική γη.

Λέγεται ότι εκεί ήταν η κατοικία αλλά και ο τάφος του μυθικού Κέκροπα καθώς και ο τάφος του Ερεχθέα.  Ανάμεσα στις θεότητες του Ερέχθειου ήταν η Αθηνά και ο Ποσειδώνας. Μέσα στον ναό στεγαζόταν το ξόανο, το από ξύλο ελιάς λατρευτικό άγαλμα της Αθηνάς Πολιάδο, για το οποίο πίστευαν ότι είχε πέσει από τον ουρανό και το αποκαλούσαν διιπετές. Σ ‘αυτό, οι Αθηναίοι πρόσφεραν κάθε 4 χρόνια, κατά τα Παναθήναια, το πολύτιμο χρυσοΰφαντο πέπλο που ύφαιναν οι αρρηφόροι. .

Το σημείο όμως του ναού που όλοι σταματούν για να θαυμάσουν είναι η πρόσταση με τις Καρυάτιδες, που θεωρούνται το αποκορύφωμα της καλλιτεχνικής έκφρασης του μνημείου και ίσως τα γνωστότερα γυναικεία αγάλματα της αρχαιότητας. Οι έξι πανέμορφες, λυγερόκορμες κοπέλες, φορώντας πέπλους και χιτώνες με πλούσιες πτυχές, γεμάτες χάρη και αρμονία, λυγίζουν ελαφρά το ένα τους πόδι, οι τρεις το αριστερό και οι άλλες τρεις το δεξί, έχοντας κάνιστρα στο κεφάλι τους και όλες μαζί συγκρατούν το βάρος της σκεπαστής βεράντας. Οι Καρυάτιδες που βλέπουμε σήμερα είναι πιστά αντίγραφα των πρωτότυπων, καθώς οι πέντε αυθεντικές βρίσκονται στο μουσείο της Ακρόπολης, ενώ η έκτη, μαζί με τα υπόλοιπα γλυπτά που άρπαξε ο Έλγιν, στο βρετανικό Μουσείο.

Από τον Ιερό Βράχο, η θέα του πανοράματος του λεκανοπεδίου της Αττικής,  και της πόλης της Αθηνών είναι μοναδική. Στην άκρη, κυματίζει η γαλανόλευκη ελληνική σημαία και κάθε Κυριακή γίνεται η επίσημη υποστολή της, παρουσία  του αγήματος των Ευζώνων και ανάκρουσης τους Εθνικού Ύμνου από μουσική μπάντας. Για όποιον την έχει παρακολουθήσει είναι μία ιδιαίτερα, συγκινητική εμπειρία. Μία μόνο μέρα τον χρόνου, κάθε  12 Οκτωβρίου, στον ιστό γίνεται η έπαρση της Σημαίας της Απελευθέρωσης των Αθηνών, την οποία μεταφέρουν εκεί γυναίκες από το Λύκειο των Ελληνίδων. 

Η ανάβαση στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης είναι ένα προσκύνημα για κάθε εραστή του κάλλους και της ομορφιάς, μίας ομορφιάς, χωρίς όρια!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Αγγελοπούλου Βίτω. Η Ακρόπολη και η ιστορία της. Εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1985.
2. Σκουμπουρδή Αρτεμις, ΑΘΗΝΑ. ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΜΑΓΙΚΗ. Εκδ. Σιδέρης, Αθήνα, 2004.

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
1. https://parthenonfrieze.gr/?sn=1
2. https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/parthenonas/Texnika.htm
3. https://www.archaiologia.gr/blog/2014/09/09/%CE%BF%CE%B9-%CF%80%CE%B9%CE%BF-%CE%B3%CE%BD%CF%89%CF%83%CF%84%CE%AD%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%81%CF%85%CE%AC%CF%84%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9/
4. https://www.youtube.com/watch?v=c1r2CCgQGSE