Μια νέα γυναίκα με έντονα μάτια και ζυγωματικά, ανακατεμένα μαλλιά, κομμένα αγορίστικα και σβέλτη, εφηβική σιλουέτα, κοντοστέκεται μπροστά στον καθρέφτη της, έτοιμη να βγει. Ντύσιμο απλό: Ίσιο μαύρο παντελόνι, από πάνω κλασική μαρινιέρα, μπερέ στο κεφάλι, παπούτσια δετά, ένα φουλάρι δεμένο ανέμελα στο λαιμό. Μια ματιά από το παράθυρο στον συννεφιασμένο ουρανό, και αρπάζει βιαστικά μια γκαμπαρντίνα. Βγαίνει στο δρόμο, ντυμένη όπως εκατομμύρια άλλες συνηθισμένες γυναίκες μια συνηθισμένη μέρα.
Συνηθισμένη; Όχι ακριβώς. Βρισκόμαστε στα 1915, όχι στο 2023. Η νέα γυναίκα είναι η Coco Chanel που μόλις έχει λανσάρει τη μεγαλύτερη επανάσταση στη μόδα ανά τους αιώνες, το μανιφέστο της: Η γυναίκα τώρα πετάει τους κορσέδες, ντύνεται με την άνεση των ανδρικών ρούχων, φοράει παντελόνια, ανδρική γκαμπαρντίνα, ναυτικό μπερέ κι άλλα κομμάτια από την ανδρική ντουλάπα, ή ταγιέρ από tweed (το κατεξοχήν ύφασμα ένδυσης των Βρετανών landlords) που συνδυάζει πάντως με μπόλικες σειρές πέρλες στο λαιμό, βαθύ κόκκινο στα χείλη, και αναδύει ένα αισθησιακό άρωμα εμπνευσμένο από τα καμπαρέ της Place Pigalle.
Ακολουθεί τη δεκαετία του ‘70 και ο Yves St.Laurent με το ανδρόγυνο λουκ του και από κει και μετά ποτέ το στυλ και η εκάστοτε μόδα δεν θα είναι αυστηρά διαχωρισμένη στα φύλα, ανδρικό / γυναικείο.
Που θα πει ότι το στυλ και η μόδα σου προσφέρουν την ελευθερία επιλογής και τη δυνατότητα να μην «κατατάσσεσαι», αυθαίρετα κι ερήμην σου, για το φύλο σου, μόνο από τα ρούχα σου και το στυλ σου;
Κι όμως αυτή η ελευθερία δεν έχει κερδηθεί απόλυτα ακόμα.
Περήφανοι, πιθανόν, για την ταυτότητα του φύλου μας, ή για την προσωπική μας επιλογή φύλου (που τώρα είναι δυνατή), οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα καλά κρατούν.
Από την ανησυχία των γονιών – για να μην πω πανικό – όταν ο 2χρονος γιός δοκιμάζει τις γόβες της μαμάς ή παίζει με τις κούκλες της αδελφούλας του· από το bullying και την κοροϊδία που μπορεί να εισπράξει η έφηβη που δεν φοράει σουτιέν γιατί το στήθος της είναι ακόμα επίπεδο στα 15· από την απορία όταν άνδρας αγαπάει αισθησιακά αρώματα (αλλά είναι οκ οι γυναίκες να αγοράζουν ανδρικά), ο χαρακτηρισμός του φύλου από το στυλ και μόνο ισχύει, ακόμα και σιωπηρά, όπως υποδεικνύει η «ορθότητα» της εποχής, ακόμα και υποσυνείδητα, όταν παρά η διάθεση μας να είμαστε ανεκτικοί, χαρακτηρίζουμε «κάπως» μία γυναίκα που ντύνεται σαφώς «ανδρικά», ή αντίστοιχα τον άνδρα με το «κάπως θηλυπρεπές» στυλ.
Παρακολούθησα με ενδιαφέρον τις ανταποκρίσεις και φωτογραφίες από το πρόσφατο Athens PRIDE (δεν μπόρεσα να πάω λόγω απουσίας μου εκτός). Με χαρά είδα στα social συμμετοχή και πολλών straight / ετεροφυλόφιλων. Με εντυπωσίασε πάντως που η πλειοψηφία των μελών της ΛΟΑΤΚΙ παρέλασαν ντυμένα τη «στολή», που όχι απλώς υποδήλωνε αλλά «φώναζε» τη «διαφορετικότητά» τους. Τι είδους ανάγκη είναι αυτή που σε κάνει να «ντυθείς» τόσο ακραία και, τολμώ να πω, τόσο αντιαισθητικά για να δηλώσεις ότι είσαι ό,τι φύλο τέλος πάντων (θέλεις να) είσαι; Σαν να παραβιάζεις ανοιχτές πόρτες κάπως, αφού βρίσκεσαι σε παρέλαση PRIDE.
Ανάγκη να υπογραμμίσουν την περηφάνεια τους; («Είμαι αυτός / αυτή / αυτό που είμαι και μου αρέσει που είμαι διαφορετικός.») Ανάγκη να πάρουν τη ρεβάνς του coming out, μετά από τόσα χρόνια καταπίεσης και πραγματικών διωγμών; Ανάγκη να προκαλέσουν απροκάλυπτα αυτούς που ακόμα δεν τους αποδέχονται;
Αναρωτήθηκα, με την αφορμή, γενικότερα:
Μήπως καμμιά φορά οι αγώνες για συμπερίληψη, για εξάλειψη των διακρίσεων, για κατάρριψη στερεοτύπων ακυρώνονται ή υπονομεύονται, άθελά μας προφανώς, από εμάς τους ίδιους που παλεύουμε για αυτά; Μήπως, υποτιμάμε τη δύναμη των συμβόλων, εν προκειμένω του styling στέλνοντας λάθος μηνύματα σε λάθος αποδέκτες τη λάθος χρονική στιγμή;
Ή μήπως, πάλι όπως στην προκειμένη περίπτωση, επιδεικνύοντας ένα διακριτό (τατο) στυλ, διατρανώνουμε με υπερηφάνεια την επιλογή μας – και σ’ όποιον αρέσουμε;
Αναρωτιέμαι ακόμα.
