Αχ, τα όρια! Αυτά τα αόρατα τείχη που υψώνουμε γύρω από τον εαυτό μας, σαν να είμαστε μεσαιωνικά κάστρα που περιμένουν πολιορκία. Δεν μας αρέσουν συνήθως, ούτε στους γύρω μας, αλλά ας ξεκινήσουμε με το βασικό: όλες οι σχέσεις χρειάζονται όρια.
Γιατί οι αγαπημένοι μας σύντροφοι, τα παιδιά μας, οι γονείς, οι φίλοι και συνάδελφοί μας ακόμη και το αφεντικό μας, γίνονται συχνά πολιορκητικοί κριοί. Και τα όρια μαζί τους τείνουν να γίνονται πιο θολά και επικίνδυνα από ομίχλη σε εθνική οδό.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά, με κάποια παραδείγματα.
ΟΙ ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ ΜΑΣ
Οι μεγαλύτεροι καταστροφείς ορίων.
Γιατί ας το παραδεχτούμε, όταν είμαστε ερωτευμένοι, η λογική πάει περίπατο.
Το δε αστείο είναι ότι συχνά τα όρια τα παραβιάζουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι. Ξαφνικά, το “προσωπικός χώρος” μοιάζει με άγνωστη λέξη. Θέλεις να είσαι κολλημένος/η σαν γραμματόσημο, να ξέρεις κάθε σκέψη, κάθε ανάσα, κάθε συνάντηση, ακόμη και τι έφαγε για μεσημεριανό.
Και κάπου εκεί αρχίζουν τα προβλήματα. Γιατί όσο ωραίο και αν είναι το “μαζί”, όλοι έχουμε ανάγκη και το “μόνοι”. Χρειαζόμαστε τον χρόνο μας για να δούμε τους φίλους ή τις φίλες μας χωρίς αναφορά λεπτομερειών, να λιώσουμε στον καναπέ βλέποντας την αγαπημένη μας «σαχλαμάρα» χωρίς σχόλια του τύπου “πάλι αυτό βλέπεις;”, ή απλά να σκεφτούμε τις υπαρξιακές μας ανησυχίες.
Γιατί μια υγιής σχέση στηρίζεται στην ύπαρξη δύο ολοκληρωμένων ανθρώπων που επιλέγουν να μοιραστούν κομμάτια της ζωής τους, χωρίς να χάνουν την ατομικότητά τους.
Οπότε, την επόμενη φορά που θα νιώσετε την ανάγκη να ρωτήσετε “πού πας πάλι ;”, σκεφτείτε αν πραγματικά χρειάζεται να ξέρετε κάθε λεπτομέρεια. Και αν απλά σας λείπει, πείτε το! Η επικοινωνία είναι το κλειδί, όχι η καταπάτηση των ορίων.
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ
Οι μικροί μας τύραννοι.
Αυτά τα υπέροχα πλάσματα που έρχονται στη ζωή μας για να μας διδάξουν την ανιδιοτελή αγάπη, την υπομονή… και την πλήρη κατάργηση των προσωπικών μας ορίων.
Ξαφνικά, η τουαλέτα γίνεται χώρος κοινωνικής συναναστροφής, το κρεβάτι μας φιλοξενεί στρατιές από λούτρινα και μικρά σώματα που κλωτσάνε στον ύπνο μας και γινόμαστε μαγείρισσα, νταντά, δασκάλα , σωφέρ και bodyguard χωρίς καμία δυνατότητα διαπραγμάτευσης.
Τα όρια με τα παιδιά είναι σαν την άμμο στην άκρη του γιαλού: όση ώρα και να προσπαθείς να τα χτίσεις, ένα μικρό κυματάκι (ένα χαμόγελο ή ένα ξέσπασμα γκρίνιας) τα ισοπεδώνει. Προσπαθείς να εξηγήσεις την έννοια του “μην με διακόπτεις όταν μιλάω”, αλλά εκείνα έχουν ήδη σκαρφαλώσει στην πλάτη σου παριστάνοντας τον πίθηκο.
Λες “αυτό είναι δικό μου, μην το παίρνεις”, και σε κοιτάζουν με αυτά τα αθώα μάτια που λένε “αλλά μαμά/μπαμπά, είμαστε ένα!”. (Όχι, δεν είμαστε ένα όταν θέλω να απολαύσω το τελευταίο κομμάτι σοκολάτας μου).
Το μυστικό εδώ είναι να διατηρήσουμε την υπομονή, το χιούμορ μας και να επιλέγουμε τις μάχες μας. Τα όρια να μη μοιάζουν σαν τιμωρία, αλλά να είναι και κάποια που πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα.
Μερικές φορές όμως το να αφήσεις ένα παιδί να φορέσει τις παντόφλες σου σαν καπέλο είναι λιγότερο κουραστικό από το να ξεκινήσεις έναν τρίωρο πόλεμο για την έννοια της ιδιοκτησίας. Και ξέρετε κάτι; Μερικές φορές, αυτές οι μικρές “παραβιάσεις” ορίων είναι που δημιουργούν τις πιο αστείες και τρυφερές αναμνήσεις. Αρκεί να έχουμε και εμείς τα δικά μας “καταφύγια” όπου μπορούμε να ηρεμήσουμε και να επαναφορτίσουμε τις μπαταρίες μας (για μένα ήταν το μπάνιο μου για πολλά χρόνια).
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ
Η λεπτή γραμμή μεταξύ παρέας και… συγκατοίκησης.
Οι φίλοι είναι η οικογένεια που διαλέγουμε, αλλά μερικές φορές μπορεί να ξεχάσουν ότι δεν είναι πραγματικά οικογένεια.
Εδώ, τα όρια είναι πιο περίπλοκα, γιατί βασίζονται στην αμοιβαία αγάπη και την καλή θέληση, στις συνήθειες χρόνων, αλλά και στην ανάγκη του καθενός για προσωπικό χώρο και χρόνο.
Έχουμε τον φίλο που έρχεται για “ένα καφεδάκι” και μένει για… μεσημεριανό, απογευματινό και βραδινό, αφήνοντας πίσω του ένα χάος που θα ζήλευε και τυφώνας. Έχουμε τον άλλον που τηλεφωνεί στις πιο ακατάλληλες ώρες για να μας αναλύσει το τελευταίο του ερωτικό δράμα (που επαναλαμβάνεται κάθε τρεις εβδομάδες, συχνά με διαφορετικό πρωταγωνιστή).
Και φυσικά, υπάρχει και ο φίλος που θεωρεί τα ντουλάπια και το ψυγείο μας σαν το προσωπικό του ντελίβερι.
Εδώ, η ειλικρίνεια είναι το κλειδί, αλλά με διπλωματία. Μπορείς να πεις “Σ’ αγαπώ πολύ, αλλά έχω κανονίσει κάτι για απόψε”. Ή να προτείνεις να βγείτε έξω αντί να τον/την αφήσεις να κατασκηνώσει στο σαλόνι σου.
ΤΟ ΑΦΕΝΤΙΚΟ
Ο άρχοντας του χρόνου μας (και μερικές φορές της λογικής μας).
Η φιγούρα που μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε ταυτόχρονα ευγνώμονες για τον μισθό μας, αλλά πολύ συχνά και βαθιά προβληματισμένοι για την έλλειψη ελεύθερου χρόνου.
Τα όρια με το αφεντικό είναι ένα λεπτό ζήτημα, γιατί συνδέονται άμεσα με την επαγγελματική μας επιβίωση και ανέλιξη.
Υπάρχει το αφεντικό που θεωρεί ότι το ωράριο εργασίας είναι μια… ευέλικτη ιδέα που μπορεί να επεκταθεί επ’ άπειρον. Αυτός ή αυτή που στέλνουν email στις 11 το βράδυ με την προσδοκία άμεσης απάντησης. Ή αυτός που καλεί στο τηλέφωνο το Σαββατοκύριακο για “μια μικρή ερώτηση” που καταλήγει σε ωριαία συζήτηση για το νέο project που πρέπει να τρέξει “για χθες”.
Εδώ, η στρατηγική είναι ζωτικής σημασίας. Μπορείς να καθορίσεις σιγά σιγά τα όριά σου, απαντώντας στα email εντός του ωραρίου (εκτός αν είναι πραγματικά επείγον), αφήνοντας ευγενικά μηνύματα στον τηλεφωνητή το Σαββατοκύριακο, και μαθαίνοντας να λες “όχι” σε παράλογες απαιτήσεις (με ευγενικό αλλά σταθερό τρόπο). Το μυστικό είναι να δείξεις την αφοσίωσή σου στην εργασία, αλλά ταυτόχρονα να υπογραμμίσεις την ανάγκη σου για ξεκούραση και προσωπική ζωή. (Ίσως μια αναφορά στην “αποτελεσματικότητα που μειώνεται λόγω υπερκόπωσης” να βοηθήσει).
Η αλήθεια είναι ότι τα όρια είναι σημαντικά. Χρειάζονται σεβασμό και κατανόηση και από τις δύο πλευρές.
Μπορεί να είναι δύσκολο να τα θέσουμε και να τα διατηρήσουμε, αλλά με λίγο χιούμορ, πολλή επικοινωνία και την κατανόηση ότι όλοι έχουμε ανάγκη τον χώρο μας, μπορούμε να τα καταφέρουμε.
Και αν όλα πάνε στραβά, πάντα υπάρχει η λύση να κλειστούμε στο μπάνιο με ένα καλό βιβλίο και να προσποιηθούμε ότι δεν ακούμε τίποτα. (Λειτουργεί τις περισσότερες φορές, σας το λέω εκ πείρας).
