Βρήκαμε σπίτια ανταλλαγής (θα σας γράψω για το πρόγραμμα HomeExchange άλλη φορά), τακτοποιήσαμε υποχρεώσεις, μπήκαμε στο αεροπλάνο για το Μπιλμπάο και αρχή του Οκτώβρη ήλθαμε με την κολλητή μου για μια βδομάδα στη χώρα των Βάσκων, για να επισκεφθούμε – τάχα μου – το παιδί της που σπουδάζει για ένα εξάμηνο στην Παμπλόνα. Νοικιάσαμε και αυτοκίνητο και σαν Θέλμα και Λουίζ, δηλαδή κορίτσια έτοιμα για όλα και παντός καιρού (που παρεμπιπτόντως ήταν εξαιρετικά καλός μαζί μας), ξεκινήσαμε το οδοιπορικό μας.
Την Ισπανία την αγαπώ πολύ και την επισκέπτομαι συχνά.
Ειδικά από την εποχή της πανδημίας και μετά που αποφάσισα να μάθω Ισπανικά και μου αρέσει να συνδέομαι με τους ανθρώπους της. Όμως την περιοχή των Βάσκων την είχα επισκεφθεί για πολύ λίγο πριν λίγα χρόνια. Ένας τόπος όπου η γαστρονομία έχει ξεφύγει σε άλλες σφαίρες και η παράδοση και η φύση δένουν αρμονικά με τις σύγχρονες εξελίξεις στην αρχιτεκτονική και την τέχνη. Αχ πόσο το ζήλεψα αυτό το πάντρεμα…
Το παιδί το βρήκαμε πολύ καλά στο σούπερ διεθνές πανεπιστήμιο της Navarra, στη Παμπλόνα σε μια πόλη με ανθρώπινο μέτρο και πολυυύ φθηνή (έχουμε τρελαθεί στην Ελλάδα με τις τιμές). Και δεν ασχοληθήκαμε πολύ μαζί του, αλλά ξαμοληθήκαμε σε εκδρομές…
Αν και βρίσκεται κοντά στον Ατλαντικό, η Χώρα των Βάσκων εκπέμπει μεσογειακά vibes.
Kλέβει καρδιές με την χαλαρότητα, το φαγητό και τα τοπία της να δρουν σχεδόν αγχολυτικά. Είναι πιστεύω αυτή η ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία των Βάσκων που κάνει τη διαφορά. Αεικίνητοι, γελαστοί και δημιουργικοί, σε παρασύρουν στον ρυθμό τους. Και απορείς που δεν είναι υπέρβαροι, με τέτοιο συγκλονιστικό φαγητό.
Το σπίτι ανταλλαγής μας στην Παμπλόνα απίθανο. Καινούριο και υπέρ μοντέρνο, με εξαιρετική θέα και ανέσεις. Η δε ιδιοκτήτρια μας, η Asun, μας περίμενε μέχρι και με πλατό με τυριά, χαμόν και σταφύλια, αλλά και σπιτικό κέικ, σαν πρώτο δείγμα της βάσκικης φιλοξενίας.
Οι σκληροτράχηλοι Βάσκοι είναι γνωστοί για την υπερηφάνεια, αλλά και τη φιλοξενία τους.
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με την καταγωγή τους (Λίβυοι, Φοίνικες, κλπ). Αρκετά πειστική όμως φαντάζει και η ελληνική, αν σκεφτούμε ότι πέραν της παρόμοιας νοοτροπίας τους πολλοί Βάσκοι δηλώνουν Έλληνες!
Και κάποιοι μάλιστα πιστεύουν ότι είναι απόγονοι του Ηρακλή και της τοπικής συντρόφου του Πυρήνης (από την οποία ονομάστηκαν και τα Πυρηναία). Συνδέθηκαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην Ιβηρική χερσόνησο, η οποία μάλιστα πήρε το όνομά της από τον γιο του, τον Ίβηρα! Τίποτα δεν είχαμε μάθει στο σχολείο μας από αυτά τα πικάντικα….
Ο Στράβωνας μάλιστα αναφέρει, ότι οι Ουάσκονες, όπως τους ονομάζει, «ζούσαν κατά τον Σπαρτιάτικο τρόπο, έτρωγαν λιτά και φορούσαν περικνημίδες».
Η φύση στην περιοχή μοιάζει λίγο με παραμύθι.
Η πρώτη γνωριμία μας με την όμορφη Παμπλόνα, γνωστή από τη γιορτή του San Fermin, με τους ταύρους να ξεχύνονται στην πόλη, ήταν εξαιρετική. Το ίδιο και οι εξοχές τριγύρω της σε αυτό το κομμάτι της ισπανικής γης, την περιοχή των Πυρηναίων στη Navarra, που δεν είναι πολύ γνώριμο σε μας τους Έλληνες.
Το οδήγημα διασχίζοντας καταπράσινα δάση, ανάμεσα σε βουνά, οροπέδια, λίμνες, ποτάμια και χωριά ασύλληπτης ομορφιάς σε κάνει να νιώθεις πραγματικά μικρός μπροστά στη φύση. Το τυχερό λουλούδι της Χώρας των Βάσκων και σήμα κατατεθέν τους ονομάζεται «Eguzkilore» και είναι ένα είδος γαϊδουράγκαθου που υποτίθεται ότι προστατεύει από τα κακά πνεύματα. Το είδαμε έξω από πολλές πόρτες στα συγκλονιστικά χωριά που επισκεφτήκαμε, όπως το παραμυθένιο Εlizondo.
Επισκεφθήκαμε και το «Roncesvalles», το θρυλικό μοναστήρι που αποτελεί το σημείο από όπου ξεκινούν κάθε χρόνο οι χιλιάδες προσκυνητές του Camino de Santiago στην Ισπανία για να φθάσουν μετά από περίπου 800 χλμ. και 1 μήνα περπάτημα στο μοναστήρι του Santiago de Compostela. Το σύμπλεγμα κτιρίων ήταν συγκλονιστικό και η επίσκεψη στην εκκλησία με το χρυσό άγαλμα της περίφημης Μαντόνας του 13ου αιώνα, προστάτιδας των ανά την υφήλιο περιηγητών – προσκυνητών, μας γέμισε με μια ανεξήγητη ηρεμία. Ίσως γιατί εγώ και η φίλη μου η Βαρβάρα μοιραζόμαστε την εμπειρία του περιπατητή – προσκυνητή στην Παναγία τη Μυρτιδιώτισα στα Κύθηρα για πολλά χρόνια.
Βουνά σε όλους τους τόνους του πράσινου, με οξιές να μας αγκαλιάζουν στη διαδρομή και λίγο πιο δίπλα να βρίσκεις ερήμους απροσδόκητες όπως οι Bardenas Reales που νομίζεις ότι βρίσκεσαι στην Αριζόνα, και ψαροχώρια βγαλμένα λες από κάποιο ψαγμένο “desktop”. Με τον ωκεανό από τη μια και τους κυματιστούς καταπράσινους λόφους με αμπέλια από την άλλη.
Η ακτογραμμή είναι εκπληκτική, αλλά υπάρχουν περισσότερα σε αυτό το μέρος από τη φυσική του ομορφιά.
Το πέρασμα του χρόνου άφησε το στίγμα του και δημιούργησε μια περιοχή εξαιρετικής γεωλογικής σημασίας τη Zumaia. Αρκεί μόνο να δει κανείς τον παράξενο σχηματισμό βράχων, που ονομάζεται φλύσχης (εναλλαγή αργίλων, ψαμμιτών και ασβεστόλιθων) για να διαβάσει όλη την ιστορία της Γης. Τα διαδοχικά στρώματα πετρωμάτων που αποτελούν τον μοναδικό στον κόσμο φλύσχη στη Zumaia, αποτελούν ουσιαστικά μια καταγραφή 60 εκατομμυρίων ετών της ιστορίας της Γης και των συνεχών αλλαγών της, συμπεριλαμβανομένης της εποχής των δεινοσαύρων!
Το φυσικό αυτό θαύμα προκαλεί ένα συναίσθημα δέους. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που ο κόσμος του κινηματογράφου γοητεύτηκε από αυτό. Και η εντυπωσιακή Playa de Itzurun παρέχει το σκηνικό σε μέρη της έβδομης σεζόν του Game of Thrones.
San Sebastián, το rétro chic κόσμημα του Βισκαϊκού κόλπου.
Εκτός όμως από υπέροχα τοπία, η χώρα των Βάσκων διαθέτει και τα εστιατόρια με τα περισσότερα αστέρια Michelin στην Ευρώπη. Φυσική πρωτεύουσα της γαστρονομίας της είναι το San Sebastián, που δύο αιώνες τώρα είναι ένα από τα πιο σοφιστικέ κέντρα διακοπών της ευρωπαϊκής αριστοκρατίας.
Η συγκλονιστική αυτή πόλη που «μυρίζει λίγο Γαλλία», είναι σαν ένα υπέροχο κολάζ. Με 3 παραλίες γεμάτες κόσμο ακόμη και τώρα τον Οκτώβρη, αμμουδερές, χρυσαφένιες και φινετσάτες, που αλλάζουν καθημερινά εντυπωσιακά πλάτος από τη παλίρροια. Ειδικά η μεσαία, η la Concha – το μαργαριτάρι – θεωρείται δικαίως από τις ωραιότερες στον κόσμο.
Με έναν λόφο, το Monte Igualde, όπου ανεβαίνεις με παλιομοδίτικο ξύλινο τελεφερίκ και απολαμβάνεις απίθανη θέα. Αλλά και με παλάτια, όπως το θρυλικό Miramar με υπέροχους κήπους που φθάνουν ως τη θάλασσα.
Και οι μοντέρνες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις όχι μόνο δεν χαλάνε την αριστοκρατικότητά του τοπίου, αλλά το κάνουν να φαίνεται ακόμα πιο ιδιαίτερο. Παράδειγμα το Palacio Kursaal, δύο γιγάντιοι φουτουριστικοί κύβοι από γυαλί, που το βράδυ φωτισμένοι είναι συγκλονιστικοί. Από τη μια ατενίζουν την παραλία Zuriola με τους surfers και τα hipster μαγαζιά στη συνοικία Gros και από την άλλη «κομποζάρουν» συγκλονιστικά με τα δύο πιο ιστορικά Belle Époque κτίσματα της πόλης, το θέατρο Victoria Eugenia και το ξενοδοχείο Maria Cristina με τον απίθανο καφέ του. Και εμείς «λιώσαμε» στη βόλτα στον υπέροχο παραλιακό πεζόδρομο από τη παλιά πόλη ως σε ένα σημείο όπου ο βράχος, η θάλασσα κι ένα τεράστιο γλυπτό από ατσάλι και γρανίτη, η «Χτένα του Ανέμου», γίνονται ένα.
Αλλά τίποτα δε συγκρίνεται με την Παλιά Πόλη.
Η πανδημία είχε πλήξει την πολύβουη αυτή γωνιά, αλλά ευτυχώς επανάκαμψε πλήρως. Είναι δύσκολο να φανταστείς, ότι μέχρι πριν από μια δεκαετία αυτοί οι δρόμοι ήταν βρώμικοι και απαγορευτικοί, μια γωνιά όπου κυριαρχούσε η βασκική αυτονομιστική ομάδα ETA. Σήμερα είναι ολόκληρη ένας πεζόδρομος, με αμέτρητα εστιατοριάκια, μπαράκια και μαγαζιά, μικρές μπουτίκ με ντιζαϊνάτα ρούχα και αντικείμενα. Πόσες σκέψεις πέρασαν από το μυαλό μου για τις υποβαθμισμένες γειτονιές της Αθήνας μας.
Η γαστρονομία σε άλλη σφαίρα.
Μετά το σούρουπο όλοι επιδίδονται στο βασκικό «σπορ», το potear. Δηλαδή, μπαινοβγαίνουν από το ένα μπαράκι στο άλλο και πίνουν μπίρες ή καλιμότσο, ντόπιο κοκτέιλ με κρασί.
Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ ιδρύθηκε το πρώτο γαστρονομικό πανεπιστήμιο του κόσμου από μια ομάδα κορυφαίων σεφ.
Πέρα από τα αστεράτα εστιατόρια, βρίθουν τα μπαρ pinchos (ή pintxos όπως λένε τα εδώ), η πιο σοφιστικέ μορφή των tapas με απρόβλεπτους συνδυασμούς. Αφράτα, μοσχομυριστά ψωμάκια με φευγάτες σάλτσες και τρελούς συνδυασμούς: Τυριά, τσορίθο (λουκάνικο), χαμόν μαζί με αυγά, σπαράγγια, αλλά και γαρίδες, τόνο, σολομό και σαρδέλες. Ένας υπέροχος αχταρμάς γεύσεων.
Υπάρχουν όμως πολλά πιο χαλαρά, πιο οικονομικά και γαστρονομικά πολύ ενδιαφέροντα μαγαζιά στην παλιά πόλη όπως: το Bar Txepetxa, ειδικευμένο σε συνταγές με βάση αντζούγιες, το Mendaur, το Borda Berri, το Urola, το Loretxu, και το υπέροχο La cuchara de san Telmo. Αξίζει επίσης το υπομονετικό στήσιμο στην ουρά για τη διάσημη tortilla πατάτας, στο περίφημο Néstor. Και – φυσικά – για τη φημισμένη γλυκιά τάρτα τυριού στο La Viña, που κυριολεκτικά έλιωνε στο στόμα. Έχω και τη συνταγή για όποιον ενδιαφέρεται…
Το Urban hip Bilbao.
Μετά από το αριστοκρατικό Σαν Σεμπαστιάν έλεγα ότι τα είχα δει όλα. Όμως το Μπιλμπάο με κερδισε. Το όνομα της πόλης βγαίνει από το Βi και Albo που σημαίνει δυο μεριές. Δυο κομμάτια που χωρίζονται από ποτάμι – κάτι σαν τη Βουδαπέστη – αλλά εδώ μιλάμε για πολύ νεανικό μέρος με φουτουριστική αρχιτεκτονική και τέχνη.
Πόση street art να αντέξει κανείς σε αυτή την πόλη;
Λίγο μετά την εντυπωσιακή γέφυρα του Calatrava, το σήμα κατατεθέν του Μπιλμπάο, το Μουσείο Guggenheim δεσπόζει στον χώρο. Ούτε τα λόγια, ούτε οι φωτογραφίες μπορούν να το απεικονίσουν. Το εξωπραγματικό κτίριο του Frank O. Gehry, σύμβολο αναγέννησης της βιομηχανικής πόλης, αποτελεί πραγματικό έργο τέχνης.
Οι ακτίνες του ήλιου αντανακλούν χαρισματικά πάνω σ’ αυτό το τεράστιο δημιούργημα από τιτάνιο, παίζοντας χαϊδευτικά με τις καμπύλες του. Το δε εσωτερικό συναγωνίζεται το κέλυφος σε ύφος.
Τεράστιες αίθουσες που αναδεικνύουν τα ογκώδη στο μεγαλύτερο βαθμό έργα μοντέρνας τέχνης, που κοσμούν το πολύβουο αυτό οικοδόμημα. Και συγκλονιστικές εκθέσεις.
Ο Puppy είναι γλύκας!
Χαζέψαμε δε, σαν παιδιά και με τον «φύλακα» του μουσείου. Ο Puppy είναι ένας τεράστιος instagrammable pop-art σκύλος, διά χειρός Jeff Koons, φτιαγμένος από 38.000 λουλούδια! Όταν λέμε τεράστιος, δεν εννοούμε σε σχέση με άλλους σκύλους, εννοούμε σε σχέση με τα γύρω κτίρια.
Και μαζεύει άπειρο κόσμο. Για φανταστείτε να φτιάχναμε και εμείς μια κουκουβάγια από λουλούδια κάπου στην Αθήνα. Ίσως στο Σύνταγμα ή έξω από το μουσείο Μοντέρνας Τέχνης.
Η τέχνη που συγκλονίζει.
Η έκθεση του αντικομφορμιστή Γιαπωνέζου εικαστικού Yoshitomo Nara με τα φαινομενικά γλυκά και αθώα παιδικά πρόσωπα με την εσωτερική ένταση ήταν συγκλονιστική. Όπως επίσης συγκλονιστικό ήταν και το γιγαντιαίο Καμμένο Δένδρο στον Πολιτιστικό Πολυχώρο Alhóndiga, ένα υπέροχο κτίριο του 1909, που ανακατασκευάστηκε το 2012 από τον Philippe Starck. Ένας χώρος που αξίζει να επισκεφθεί κανείς, αν μη τι άλλο, για τις 43 εντυπωσιακές κολώνες του, που αντιπροσωπεύουν διαφορετικούς πολιτισμούς.
Ήταν σαν να προσγειωθήκαμε με χρόνοκάψουλα σε ένα μέλλον που πολύ θα ήθελα να ζω.
Πέρα από το μουσείο, υπερβατικά μοντέρνα κτίρια και γλυπτά στη μέση του δρόμου, εντυπωσιακές γέφυρες κι ακριβώς δίπλα, πολύχρωμα ρομαντικά νεοκλασικά.
Μπερδευτήκαμε καθημερινά με τους τουρίστες (αρκετούς Έλληνες), νεαρούς hipsters και γραβατωμένους γιάπηδες, που μπαινόβγαιναν σε μπαρ στη Gran Viejo, την Παλιά Πόλη αφού το δεύτερο σπίτι μας ανταλλαγής ήταν εκεί κοντά.
Εκεί κοντά βρίσκονται το ομορφότερο πάρκο του Μπιλμπάο, το Parque de Dona Casilda, και το Μουσείο Καλών Τεχνών που έχει από Goya μέχρι El Greco. Μπορείς να βγάλεις εισιτήριο να το επισκεφτείς μαζί με το Guggenheim.
Και φυσικά γευτήκαμε τις τοπικές συνταγές!
Όπως μας είπε ο γείτονας μας ο Rubén, είναι δύσκολο να μη φας καλά και εδώ. Από τα περίτεχνα δικά τους pintxos και τα ζουμερά chuletón (μπριζόλες βαθιάς ωρίμανσης) από τις Βασκικές κοιλάδες και από το μπακαλιάρο πιλ πιλ, μέχρι τα πιο εκλεπτυσμένα πιάτα στα εκατοντάδες εστιατόρια και μπαρ της πόλης, και στο γειτονικό Puerto Viejo, κάθε μπουκιά ήταν και ένα ταξίδι στη σχέση του τόπου με το φαγητό. Και οι τιμές (δεν πήγαμε σε Michelin εστιατόρια) και πάλι απίστευτα οικονομικές για την ποιότητα του φαγητού και το περιβάλλον. Για παράδειγμα στο περίφημο και περίτεχνα διακοσμημένο Café Iruña, το εξαιρετικό μεσημεριανό μενού 3 πιάτων με κρασί ήταν 21,5 ευρώ το άτομο. Και ακόμα και στο αριστοκρατικό Victor Montes στη Piazza Nuevα, που το κρατήσαμε για να γιορτάσουμε το τελευταίο μας βράδυ, δεν ξεπεράσαμε τα 45 ευρώ το άτομο.
Η Χώρα των Βάσκων είναι μια περιοχή που ξέρει να σε αγκαλιάζει όπως οι κάτοικοι της, που με μεράκι μάς μύησαν στον μικρόκοσμό τους.
Αποτελεί μια ζωντανή έκφραση της ψυχής των κατοίκων της, με την έντονη αίσθηση της ταυτότητάς τους, όπως μας την περιέγραψε ο οικοδεσπότης μας στο Μπιλμπάο, ο Gαizka, που θα τον φιλοξενήσω με ανταλλαγή στα Κύθηρα, μαζί με την οικογένειά του.
Οι Βάσκοι ζουν και αναπνέουν μέσα από τη γλώσσα τους, την Euskara, που ακούγεται στους δρόμους σαν ένα μελωδικό ταξίδι πίσω στον χρόνο. Ακούσαμε να τη μιλάνε, να την τραγουδάνε και να μας την εξηγούν γιατί τους είναι σημαντική. Η γλώσσα αυτή, μια από τις αρχαιότερες της Ευρώπης, σε συνδυασμό με τον πλούσιο πολιτισμό και τις παραδόσεις των Βάσκων, δίνει στην περιοχή μια μοναδική ατμόσφαιρα.
Και πάνω από όλα αυτό το ταξίδι ήταν για μένα αποκάλυψη και απόδειξη ότι στις διακοπές δεν χρειάζεται να απαντήσεις στην κλισέ ερώτηση: «Τι προτιμάτε; Θάλασσα, βουνό, αξιοθέατα, πολιτισμό ή γαστρονομία;». Γιατί απλά μπορείς να τα έχεις όλα.
Hasta luego. Στο επανιδείν…
