Η ζωή της Άλκης Ζέη, της συγγραφέως που με τα βιβλία της ένωσε αλλά και μεγάλωσε γενιές και γενιές, μοιάζει με παραμύθι και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της Ελλάδας! Όπως έλεγε, “ήλθε η ιστορία και με βρήκε!” Έζησε δύο φορές σαν πρόσφυγας (Τασκένδη & Παρίσι), δύο δικτατορίες (Μεταξά & συνταγματαρχών), έναν πόλεμο (Β’ΠΠ). Κάπου είχε γραφτεί ότι “η ζωή που έζησε η Άλκη Ζέη μοιάζει μ’ αυτή ενός κύκνου που αναγκάστηκε να ζήσει τη ζωή ενός θηρίου“.
Γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου στην οδό Κέας, στην πλατεία Κολιάτσου. Μέχρι 3 ετών ζούσε με τη μεγαλύτερη αδελφή της, τη Λενούλα, στο σπίτι του παππού της, στο Μαλαγάρι της Σάμου, λόγω του ότι η μητέρα της είχε φυματίωση και νοσηλευόταν σε σανατόριο στην Πάρνηθα.
Από τον… βιβλιοφάγο παππού, ο οποίος ακόμη και την ώρα που έκανε περίπατο διάβαζε, απέκτησε την αγάπη της για το βιβλίο. Νόμιζε δε ότι για να περπατάει κάποιος καλά έπρεπε να έχει στα χέρια του ένα βιβλίο και έτσι άρχισε κι αυτή να πηγαίνει πάνω – κάτω στην αυλή, κρατώντας ένα βιβλίο, με αποτέλεσμα να προκαλεί τα γέλια των μεγάλων ξαδελφιών, που έκτοτε της κόλλησαν το παρατσούκλι “κουτοπούλι”.
Οι αναμνήσεις της από τα καλοκαίρια στη Σάμο περιγράφονται στο πρώτο της μυθιστόρημα, “το καπλάνι της βιτίρινας“, ένα βιβλίο που γράφτηκε το 1963 και την καταξίωσε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το βιβλίο υπήρξε σταθμός στην ελληνική παιδική λογοτεχνία, όντας το πρώτο ίσως παιδικό βιβλίο με πολιτικές αναφορές και πιο συγκεκριμένα για τη δικτατορία του Μεταξά. Όπως δε έλεγε χαρακτηριστικά: “Στα παιδιά μπορείς να πεις ό,τι θέλεις φτάνει να βρεις τον κατάλληλο τρόπο να τους το πεις. Να μην τα βυθίσεις στην κατάθλιψη, να τους δώσεις ιδέες χωρίς να τα κάνεις να κλωτσήσουν”.
Η φοίτησή της, στο πολύ προοδευτικό για την εποχή, σχολείο της Αηδονοπούλου, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη ζωή της. Από τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου, μετά από παρότρυνση της καθηγήτριας των καλλιτεχνικών Ελένης Περράκη, άρχισε να γράφει κείμενα για την ομάδα του κουκλοθεάτρου. Εκεί “γεννήθηκε” ο Κλούβιος που έγινε κατοπινά ο ήρωας του γνωστού κουκλοθεάτρου “Μπαρμπα-Μυτούσης”.
Η εξ αγχιστείας συγγενής της, η Διδώ Σωτηρίου, (παντρεμένη με τον θείο της Πλάτωνα), επηρέασε καθοριστικά τη ζωή των δύο αδελφών. Όπως έλεγε η Άλκη “Ήταν μία… πολύ ασυνήθιστη θεία, φορούσε μπερέ, ζιπ-κυλότ, οδηγούσε μοτοσυκλέτα… Αυτή, μας άνοιξε τα μυαλά και αργότερα, μας έβαλε στην αντίσταση…” Από τότε δε που την γνώρισε, της μπήκε η ιδέα για το γράψιμο.
Άλλος ένας λόγος που… κατέφυγε εκεί ήταν, όπως έλεγε, χαριτολογώντας, επειδή έψαχνε να βρει έναν τρόπο για να εκφραστεί, μια και η αδελφή της ήταν πολυλογού και δεν της άφηνε καθόλου χώρο.
Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και επιθυμώντας να γίνει ηθοποιός φοίτησε για πέντε χρόνια στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας. Γρήγορα όμως συνειδητοποίησε ότι δεν διέθετε το ανάλογο ταλέντο και έτσι αφοσιώθηκε σ’ αυτό που ήταν προικισμένη.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’40 ανέβασε το πρώτο της θεατρικό έργο, τις “Κλαψωδίες” (περιπέτειες του Οδυσσέα). Η παράσταση, με θεατές όλη την τότε αφρόκρεμα της ελληνικής διανόησης, έμελλε να είναι σημαδιακή για τις δύο αδελφές. Στα παρασκήνια, η Άλκη γνώρισε τον μέλλοντα σύζυγό της, τον θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργο Σεβαστίκογλου, με τον οποίο παντρεύτηκαν το 1945, ενώ η αδελφή της τον Νίκο Γκάτσο, με τον οποίο διατήρησαν έναν μακροχρόνιο δεσμό, που έληξε, χωρίς γάμο.
Παράλληλα με το γράψιμο, αγωνίστηκε ενεργά για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία, συμμετέχοντας στο αριστερό κίνημα από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα.
Το όραμα για την ελευθερία και η πίστη ότι με την αντίσταση συνέβαλε σε κάτι μεγάλο, της έδινε τη δύναμη να νικά τους φόβους της, κατά τα χρόνια της Κατοχής. Φοβήθηκε όμως, πραγματικά, τον Δεκέμβριο του ’44, όταν συνειδητοποίησε ότι ο ελληνικός λαός χωριζότανε… Τότε που άρχισε η διχόνοια, τότε που η πρώην κολλητή της φίλη, μετά βίας, της άνοιξε την πόρτα του σπιτιού της. Όπως έχει επαναλάβει πολλές φορές “αν κάτι θα ήθελε να εξαφανιστεί από τη ζωή της θα ήταν ο Δεκέμβριος του ’44”.
Από το 1952 μέχρι το 1964 έζησαν μαζί με τον άντρα της, σαν πολιτικοί πρόσφυγες στη Σοβιετική Ένωση, αρχικά στην Τασκένδη και ύστερα στη Μόσχα, όπου γεννήθηκαν και τα δυο παιδιά τους. Επέστρεψαν στην Ελλάδα το ’64 αλλά τρία χρόνια μετά, λόγω της χούντας, εγκατέλειψαν τη χώρα και εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι, όπου παρέμειναν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70.
Γυρνώντας στην Ελλάδα, συνειδητοποίησε ότι τα παιδιά των φίλων τους γνώριζαν ελάχιστα για τον πόλεμο και την αντίσταση. Τότε ήταν που αποφάσισε να γράψει τον “Μεγάλο περίπατο του Πέτρου“, ένα βιβλίο πάνω σ’ αυτό το θέμα, με ήρωα ένα παιδί, ώστε να μπορούν αυτά να τον νιώσουν κοντά τους και να ταυτιστούν μαζί του.
Ο τρόπος γραφής της, με το διάσπαρτο χιούμορ, αλλά και η καθαρή, διεισδυτική ματιά της πάνω στα καθημερινά και πανανθρώπινα θέματα που πραγματεύεται, κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και διαβάζονται με την ίδια ευχαρίστηση τόσο από παιδιά και έφηβους όσο και από ενήλικες.
Πίστευε βαθειά στη φιλία η οποία έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στη ζωή της και από μικρή είχε επιστήθιες φίλες και φίλους, όπως η Ζωρζ Σαρή, η Ξένια Καλογεροπούλου, η Μελίνα Μερκούρη, ο Τίτος Πατρίκιος κά.
Έζησε μία γεμάτη, ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή και καταξιώθηκε, παγκοσμίως, σαν συγγραφέας. Ανάμεσα στις πολλές τιμητικές διακρίσεις που έλαβε ήταν το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (2010) και ο Χρυσούς Σταυρός του Τάγματος της Τιμής, από τον ΠτΔ (2015).
Φεύγοντας από τη ζωή (27/02/2020) άφησε πίσω της ένα σπουδαίο έργο, με διαχρονικά ευπώλητα βιβλία στα οποία προβάλλονται αξίες, ιδανικά και πολιτικές θέσεις, χωρίς όμως ίχνος διδακτισμού ή νουθεσίας. Όπως έλεγε, “όταν γράφω για ένα παιδί 12 ετών, γίνομαι εγώ εκείνο το παιδί. Είναι σαν να γράφει εκείνο...”
