Την πρώτη φορά που πήγα στην Ευρώπη ήμουν μικρή. Τόσο μικρή που, όταν ο μπαμπάς μου είπε ότι θα με έπαιρνε μαζί του για λίγες μέρες στη Γενεύη, ρώτησα αν αυτό το περιβόητο αεροπλάνο που θα μας πήγαινε είχε καθίσματα μέσα ή θα ταξιδεύαμε όρθιοι. Με καθησύχασε – και ζωγράφισα ένα σιδερένιο κουτί με φτερά, γεμάτο με τις ψάθινες καρέκλες που είχε το καφενεδάκι της Δεξαμενής, εκεί που με πήγαινε τ’ απογεύματα η θεία μου για να παίξω με άλλα μικρά παιδιά.
Έτσι γνώρισα την Ευρώπη και την ξαναγνώρισα μερικές ακόμα φορές στα μικράτα μου γιατί, λόγω δουλειάς, ο μπαμπάς μου είχε κι άλλες ευκαιρίες να με πάρει μαζί του – συνήθως στη Γενεύη. Από το πρώτο ταξίδι πάντως είχα κρατήσει φυλαχτά, μια μπάλα σαν κουδούνα που όταν την κουνούσες γέμιζε χιόνι και μια μεταλλική μινιατούρα της Swissair που οι ρόδες της έμπαιναν μέσα στην άτρακτο. Κι όταν με ρωτούσαν τι μου άρεσε από την Ελβετία έλεγα «η μυρωδιά της», την οποία σταδιακά άρχισα να αναγνωρίζω ως ένα θεσπέσιο μίγμα από εξωτικά αρώματα καφέ (μάλλον επρόκειτο για το άγνωστο τότε, σημερινό εθνικό μας εσπρεσσάκι), ακριβής «haute couture» κολόνιας και γνήσιων, εξίσου ακριβών, δερμάτινων ειδών. Αν όχι τίποτε άλλο, η Ευρώπη μύριζε υπέροχα.
Περισσότερα χρόνια, περισσότερα ταξίδια, περισσότερα «φυλαχτά» στην επιστροφή και πάντα μια μικρή στενοχώρια στο διάδρομο προσγείωσης του Ελληνικού, ότι θα μου έλειπαν όλα τα ωραία της Ευρώπης: οι εξοχές με τα ταχτοποιημένα, πεντακάθαρα χωριουδάκια, τα λουλουδιασμένα παρτέρια στις πόλεις και τα αρώματα. Ακόμα και το νερό τους μου μύριζε ωραιότερα από το δικό μας. Κι ας έλεγε ο μπαμπάς μου, που δεν πήγαινε πια στη Γενεύη, ότι η πρόθεσή μας να γίνουμε Ευρώπη δεν θα ήταν απλή στην υλοποίησή της.
Το ίδιο μάς έλεγαν οι πολιτικο-πολιτισμικές αναζητήσεις μας όταν αρχίσαμε να ψάχνουμε ίχνη του Διαφωτισμού στην πρόσφατη ιστορία μας ή όταν διαβάσαμε τη Σύγκρουση των Πολιτισμών του Σάμιουελ Χάντιγκτον, Αμερικανού πολιτικού επιστήμονα, που έγραφε (προφητικά;) στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ότι οι μελλοντικοί πόλεμοι θα διεξάγονταν μεταξύ πολιτισμών – και όχι κρατών.
Επιπλέον, όσο εμείς θαυμάζαμε τα βαριά φυλαχτά της Ευρώπης -την ευνομία, τις υποδομές, την κοινωνική πρόνοια και πάρα πολλά άλλα – άλλοι τόσοι θαύμαζαν τα δικά μας: την ιστορία μας, τους σοφούς μας, τα μνημεία μας, τα καλοκαίρια μας…
Μόνο που εξέλιπαν στο μεταξύ οι βαρβάτοι εκείνοι πολιτικοί που είχαν υποσχεθεί ότι θα ένωναν όλα τα φυλαχτά της πολύπαθης, γηραιάς ηπείρου μας σε ένα κοινό θησαυροφυλάκιο, από το οποίο θα παίρναμε όλοι καρπούς.
Αν με ρωτήσετε τι θέλω ακριβώς να πω για την Ευρώπη -και για οποιοδήποτε άλλο τόσο σπουδαίο, κολοσσιαίο παγκόσμιο θέμα- ειλικρινά δεν ξέρω. Πάντα θα ελπίζουμε (αυτή είναι η φύση μας), πάντα θα τσακωνόμαστε (κι αυτό, στη φύση μας είναι), συνήθως θα θυσιάζουμε τη λογική στον εγωκεντρισμό μας (αυτό κι αν είναι!) και σχεδόν ποτέ δεν θα μπαίνουμε ο ένας στα παπούτσια του άλλου για να σκεφτούμε πως, αυτό το γαλαζοπράσινο καράβι που μάς ταξιδεύει στο σύμπαν, έχει – στην ουσία – ένα μόνο κατάστρωμα κι έναν μόνο προορισμό για όλους.
