Απάτες και Αυταπάτες

Στις παρυφές της καθημερινότητας μας, εκεί όπου η μοναξιά συχνά αλλάζει μορφή ανάλογα με την ώρα της ημέρας, μια νέα σκιά απλώνεται, πιο πυκνή χρόνο με τον χρόνο.

Δεν είναι η σκιά του γήρατος, ούτε της φθοράς. Είναι η σκιά της εξαπάτησης. Κι αυτή η σκιά μεγάλωσε, και μεγαλώνει επικίνδυνα . Μια σκιά που καραδοκεί πίσω από μια άγνωστη φωνή, ένα κουδούνισμα που χτυπά όχι για να φέρει παρέα αλλά για να αρπάξει ό,τι απέμεινε από τις οικονομίες μιας ζωής προσεκτικά μαζεμένες.

Τα τελευταία χρόνια οι απάτες που στοχεύουν σε μας τους μεγάλους έχουν αυξηθεί δραματικά. Σήμερα η απειλή δεν έχει πρόσωπο. Δεν φοράει κοστούμι, δεν χτυπάει την πόρτα. Φτάνει μέσα από μια οθόνη. Με μια ειδοποίηση.
Ένα μήνυμα που μπορεί να έρθει την ώρα που ετοιμάζεται το βραδινό. Τηλεφωνήματα που παίζουν με τον πανικό, email που μιμούνται την τράπεζα, μηνύματα που υπόσχονται κέρδη∙ όλα εκμεταλλεύονται την ανθρώπινη ανάγκη για ασφάλεια, σταθερότητα, μια καλύτερη καθημερινότητα.

Στατιστικά, οι περιπτώσεις εξαπάτησης δεν είναι απλά ένας αριθμός. Είναι ένας τρομακτικός αριθμός. Οι καταγεγραμμένες υποθέσεις απάτης στην Ελλάδα —από εκείνες που χτυπούν κυρίως ηλικιωμένους— εκτινάχθηκαν από 5.099 το 2024, σε 7.529 το 2025, μια αύξηση +48%. Οι αριθμοί μπορεί να χωρούν σε μια αναφορά, αλλά στην πραγματικότητα κρύβουν χιλιάδες πρόσωπα που ένιωσαν την αίσθηση του εδάφους να χάνεται κάτω από τα πόδια τους.

Η Αττική, πάντα πυκνή σε πληθυσμό (αλλά και μοναξιά) έγινε ο κύριος τόπος δράσης. Οι καταγγελίες για απάτες εκτοξεύτηκαν κατά ένα σοκαριστικό +82%, σε σχέση με περυσι που δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας για το πόσο στοχευμένα λειτουργούν τα κυκλώματα μέσα στο Λεκανοπέδιο.
Οι δράστες δεν είναι πια μοναχικοί «τηλεφωνητές». Η ΕΛ.ΑΣ. τους τελευταίους μήνες έχει διαλύσει πολυμελείς οργανώσεις, με δομή που θυμίζει περισσότερο επιχείρηση παρά εγκληματική οργάνωση. Κύκλωμα του φθινοπώρου του 2025 φέρεται να κινήθηκε με συνολική λεία γύρω στα 7,5 εκατ. ευρώ, με δεκάδες θύματα ανά την Ελλάδα.
Σε άλλη υπόθεση αποκαλύφθηκαν 45 εξιχνιασμένες περιπτώσεις, με αρπαγή άνω των 538.000 ευρώ — μια μόνο «γραμμή παραγωγής» μέσα σε ένα ευρύτερο οικοσύστημα απληστίας. Και κάπου στο παρασκήνιο, σαν ψίθυρος που δεν θέλουμε να πιστέψουμε, υπάρχουν πληροφορίες για «λίστες θυμάτων» — καταγραφές με οικονομικά και προσωπικά στοιχεία, που αγοράζονται και πουλιούνται σαν εμπόρευμα.

Όλα αυτά δεν είναι μόνο αριθμοί. Είναι η ματιά της γιαγιάς που αναζητά πανικόβλητη στην τράπεζα τις οικονομίες της που η ίδια «εκχώρησε» με τους κωδικούς της. Είναι ο παππούς που φοβάται να μιλήσει, νιώθοντας ντροπή για κάτι που δεν έφταιξε.

Είναι η ψευδαίσθηση ότι στις πιο ευάλωτες στιγμές μας, κάποιος —κάπου— θα εκμεταλλευτεί την αγωνία μας, την καλοσύνη μας, την ανάγκη μας να προστατεύσουμε όσους αγαπάμε. Εκείνη τη στιγμή, παίζει ρόλο ένα λεπτό σημείο μέσα μας — το σημείο όπου ο φόβος συναντά την ελπίδα. Αυτό ακριβώς προσπαθούν να εκμεταλλευτούν οι απατεώνες.

Οι απάτες λειτουργούν σε δύο επίπεδα: στη λογική και στο συναίσθημα. Στη λογική, όταν κάποιος προσπαθεί να κλέψει χρήματα με τεχνάσματα. Στο συναίσθημα, όταν κάποιος προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την τεράστια ανθρώπινη δύναμη της ελπίδας: ελπίδα για μια καλύτερη ζωή, για οικονομική ασφάλεια, για ευημερία, ακόμη και για την ανακούφιση από μια δύσκολη στιγμή.

Δεν χρειάζεται μαχαίρι για να πληγώσεις έναν άνθρωπο. Αρκεί να του δείξεις ότι κινδυνεύει ό,τι αγαπά ή ότι μπορεί να κερδίσει, εύκολα και άμεσα, αυτό που του λείπει.

Βέβαια, σε μια ηλικία όπου η εμπειρία είναι πλούτος και η σοφία αποκτά βάθος, κανείς δεν θα έπρεπε να αισθάνεται ευάλωτος. Κι όμως…

Να που οι απάτες σκοτώνουν βάναυσα τις αυταπάτες. Στις οποίες είμαστε ευάλωτοι όλοι οι άνθρωποι, όχι μόνο οι μεγάλοι. Οι αυταπάτες μιας κοινωνίας που πιστεύει ότι η ευαλωτότητα είναι πάντα κάπου αλλού.
Πού να αναζητήσουμε προστασία; Από την ίδια την τεχνολογία μήπως, εφόσον μάθουμε να την παίζουμε στα δάχτυλα;

Η μεγαλύτερη προστασία δεν είναι η τεχνολογία. Είναι η επίγνωση. Η σύνδεση μεταξύ μας. Το να ξέρουμε ότι αν κάτι μάς ανησυχήσει, μπορούμε να πατήσουμε “pause”, να πάρουμε μια ανάσα και να ζητήσουμε βοήθεια. Είναι σαν ένα μικρό ψηφιακό καρδιοχτύπι που σου λέει: «Μην πατήσεις το κουμπί ακόμα. Μην πανικοβάλλεσαι. Μην απαντάς. Ρώτα. Κοίτα. Ανάσανε. Kλείσε – το σταθερό, το κινητό, την οθόνη.»

Έτσι, όλοι μπορούμε να προστατευτούμε λίγο καλύτερα. Και αυτό το “λίγο” των «όλων» κάνει τη μεγάλη διαφορά.

Διαβάστε εδώ:

Αποκλειστική Συνέντευξη της Μαρίας Μαυρικάκη: Η συγγραφέας του επίκαιρου θεατρικού έργου “Χωρίς Αναστολή”, μια ιστορία για τον κόσμο του dark web, μας μιλάει για το έργο της και τη ζωή της.