Και πώς να μην αναπαύεται μακαρίως (η Αττική) αφού περιφρουρείται από τα μεγάλα βουνά της […]. Αλλος κόσμος ευρίσκεται υπό την δικαιοδοσίαν του Υμηττού, άλλος υπό την επιρροήν της Πεντέλης, […]» έγραφε ο Καμπούρογλου για τα βουνά που αγκαλιάζουν το Λεκανοπέδιο και προσφέρονται για μικρές αλλά υπέροχες αποδράσεις, μέσα στη φύση, μακριά από το κέντρο της πολύβουης πόλης!!!
Η Πεντέλη, «το όμορφο βουνό», που από τα βάθη της μια μέρα βγήκε ο Παρθενώνας, υψώνεται στα βορειανατολικά της Αττικής.
Στους πρόποδες και χωμένη μέσα σ’ ένα καταπράσινο περιβάλλον, βρίσκεται,από το 1578, η Μονή Πεντέλης, ένα από τα μεγαλύτερα μοναστήρια της Ελλάδος, σημαντικό πνευματικό κέντρο τα χρόνια της τουρκοκρατίας, με τον επισκέψιμο εκθεσιακό χώρο που χαρακτηρίζεται ως “Κρυφό Σχολειό”.
Ανάμεσα στον πυκνοκατοικημένο και πυκνοδομημένο λόφο Κουφό, διακρίνεται ο θόλος του Αστεροσκοπείου, διαμέτρου 18 μ., κατασκευασμένος,το 1958, από πεντελικό μάρμαρο, για την εγκατάσταση του τηλεσκόπιου Newall, ενός από τα σπουδαιότερα του 19ου αιώνα.
Περπατώντας στην Πεντέλη, εύκολα μπορούμε να φανταστούμε γιατί η Δούκισσα της Πλακεντίας εντυπωσιάστηκε τόσο από την ομορφιά του τοπίου ώστε αποφάσισε να κτίσει εκεί την εξοχική της κατοικία, ένα κομψοτέχνημα γοτθικού ρυθμού, το Καστέλο της Ροδοδάφνης.
Η Πεντέλη εκτός από τα μοναστήρια, την Δούκισσα και τα λατομεία, που της ξέσχιζαν τα χιονισμένα στήθη, συνδέεται ιστορίες μυστηριωδών και παραδόξων φαινομένων που έχουν απασχολήσει επιστήμονες, αρχαιολόγους, σπηλαιολόγους, περιηγητές, δημοσιογράφους. Ενα απ’ αυτά είναι η Σπηλιά του Νταβέλη που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του βουνού. Ανακαλύφθηκε από τους αρχαίους την περίοδο που λάξευαν το βουνό για την απόκτηση του μαρμάρου. Το λατομείο της Σπηλιάς, θεωρείται το σημαντικότερο της αρχαίας Ελλάδας.
Από εκεί ξεκινούσε η οδός “Πεντελέθεν Λιθαγωγίας“, για την μεταφορά των μαρμάρων προς τον βράχο της Ακρόπολης για το κτίσιμο του Παρθενώνα.
Υπήρξε, όπως φημολογείται, κρησφύγετο και κέντρο των επιχειρήσεων του λήσταρχου Νταβέλη. Στην σημερινή είσοδο της σπηλιάς, βρίσκονται δύο εκκλησάκια του 10ου ή 11ου αιώνα, ο Αγ. Σπυρίδωνας και ο Αγ. Νικόλαος.
Στη νοτιοανατολική πλευρά της Πεντέλης, δύο μικροί καταρράκτες, 6 περίπου μέτρων – οι καταρράκτες του Βαλανάρη – αποτελούν μία ευχάριστη έκπληξη, μέσα σε μία όαση πράσινου, δίπλα στην πυκνοκατοικημένη περιοχή του Ντράφι.
Ο Υμηττός, το πιο αθηναϊκό βουνό, υψώνεται ανατολικά του λεκανοπεδίουκαι εκτείνεται σε μήκος 23 χλμ. περίπου, χωρίζοντας την Αττική “στην περιοχή του πνεύματος και στην περιοχή του οινοπνεύματος“.
Αποτελεί έναν ορεινό όγκο τεράστιας περιβαλλοντικής αξίας, με μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας, σημαντικό βιότοπο της Αττικής, με κορυφαίο υδάτινο στοιχείο τη Λίμνη της Βουλιαγμένης στο νότιο άκρο του.
Χρησίμευε ως μετεωρολογικό βαρόμετρο, και οι κάτοικοι της πόλης παρατηρούσαν την κορφή του, για να προβλέψουν τον καιρό. Λόγω όμως της αστάθειας, εκεί ψηλά, έπεφταν συχνά έξω στις προγνώσεις τους και έτσιτον ονόμασαν “Τρελό“, αφορμή για να χαρακτηρίζουν, χαριτολογώντας, τους Αθηναίους παλαβούς, μια που έμεναν σε μία πόλη “όπου ο ήλιος έβγαινε απ’τον Τρελό και έδυε στο Δαφνί“.
Στο βουνό υπάρχουν πολλές πηγές, που θεωρούνταν θαυματουργικές και ιαματικές, όπως η Καλοπούλα. Πίστευαν ότι το νερό της χάριζε ευτεκνία και λέγεται ότι την είχε επισκεφθεί μέχρι και η βασίλισσα Αμαλία, η οποία δεν μπορούσε να κάνει παιδιά.
Στην αρχαιότητα, υπήρχαν αγάλματα και βωμοί θεών καθώς επίσης και διάσπαρτα δεκάδες βάραθρα και σπήλαια πολλά εκ των οποίων είχαν μετατραπεί σε ιερά, αφιερωμένα στον Απόλλωνα, στον Πάνα και στις Νύμφες. Η τοποθεσία προσφερόταν για ηρεμία και περισυλλογή και έτσι είχαν δημιουργηθεί εστίες διδασκαλίας της φιλοσοφίας, τα “Φροντιστήρια“.
Στα βυζαντινά χρόνια, οι φιλοσοφικές σχολές έκλεισαν και χριστιανικές εκκλησίες πήραν την θέση των αρχαίων ναών με την σπουδαιότερη όλων τη Μονή Καισαριανής.
Στην πάροδο των ετών, η αλόγιστη ξύλευση και τα λατομεία αποψίλωσαν και λάβωσαν το βουνό. Με πρωτοβουλία της Προέδρου της Φιλοδασικής ΕνωσηςΑθηνών, Καίτης Αργυροπούλου, δημιουργήθηκε το υπέροχο “Αισθητικό Δάσος” μία αναδασωτέα έκταση 6.500 στρεμμάτων, με φιδωτά σκιερά μονοπάτια, γεμάτα χρώματα & αρώματα.
