Στην περασμένη δεκαετία είχα μια ζηλευτή διευθυντική θέση σε έναν ακμαίο Διεθνή Οργανισμό στην Ολλανδία. Θέση ευθύνης, υψηλές αποδοχές, ασφάλεια, καινούριο κτίριο με εργονομικό σχεδιασμό, και όλα τα παραπάνω σε μια πολιτισμένη, άριστα οργανωμένη χώρα. Τα δύο αγόρια μας οδεύανε προς αποφοίτηση, η σύζυγος αδημονούσε να επιστρέψουμε στην Ελλάδα.
Προς το τέλος της δεκαετίας ο Οργανισμός αποφάσισε να κάνει μια αναδιάρθρωση και να περικόψει θέσεις Διευθυντών. Θα έμενε ένας στους τρεις στην θέση του, οι υπόλοιποι θα επιλέγαμε ανάμεσα σε δευτερεύουσες δραστηριότητες. Επέλεξα την αλλαγή, δηλαδή να μετακινηθώ σε νέα θέση, η οποία θα μου έδινε περισσότερη ευελιξία και ίσως τη δυνατότητα να προετοιμάσω το νέο επαγγελματικό μου μέλλον. Διότι στα 58, θεωρώ ότι ο σημερινός επαγγελματίας έχει ακόμα 20 ενεργά, δημιουργικά χρόνια μπροστά του.
Τελικά, ο εργοδότης αποδέχθηκε όλες τις απαιτήσεις μου, και ιδιαίτερα την ακόλουθη: ότι ενώ η νέα θέση ήταν στο Μόναχο, θα συνέχιζα να δουλεύω από τη Χάγη, όπου δεν είχα ούτε προϊστάμενο, ούτε υφισταμένους, ούτε ωράρια, και θα επισκεπτόμουν το Μόναχο για 2-3 μέρες το μήνα, αν το έκρινα αναγκαίο. Τηλεργασία σε πρωτάκουστα επίπεδα προ Covid.
Οι επιλογές που είχα, ήταν, με τη σειρά που την ακολουθεί η πλειοψηφία των πρώην συναδέλφων:
- Να επαναπαυθώ στις παραπάνω ιδανικές συνθήκες, να παραμείνω στη θέση αυτή μέχρι τα 65, ώστε βγω με πλήρη σύνταξη. The comfort zone. Στη συνέχεια, θα επέστρεφα στην Ελλάδα και θα προσπαθούσα να ξεκινήσω νέα καριέρα, σε νέο πεδίο (Το επάγγελμα του patent attorney που ασκώ, ήταν παντελώς άγνωστο στην Ελλάδα. Ακόμα και σήμερα, η εταιρεία μου Intellex είναι η μόνη εταιρεία συμβούλων με αντικείμενο την πατέντα στην Ελλάδα). Θα συστηνόμουν ως «συνταξιούχος» και οι συνομιλητές μου θα με αντιμετώπιζαν ως απόμαχο της ζωής που θέλει να γεμίσει τις ώρες του. Ελάχιστοι θα με έπαιρναν στα σοβαρά και ακόμα λιγότεροι θα εμπιστευόταν συνεργασία μαζί μου. Εξαιρετικές προοπτικές κατάθλιψης.
- Εναλλακτικά, να παραιτηθώ στα 58, χωρίς αποζημίωση ή άλλες απολαβές και να λάβω κάποια χρόνια αργότερα μειωμένη σύνταξη. Να ξεκινήσω από το μηδέν νέα δουλειά, την οποία μόνο εν μέρει κατείχα, στην οποία θα ήμουν και πρωτοπόρος στη χώρα μου. Θα έπρεπε να πείσω όχι μόνο ότι αξίζω, αλλά και ότι η υπηρεσία που προσφέρω είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στον συνομιλητή μου.
Ομολογώ ότι δεν ήταν ένα πήδημα στο κενό, διότι πριν πάρω την απόφαση έκανα τους υπολογισμούς μου και προέβλεψα και το χειρότερο οικονομικό σενάριο, το οποίο ήταν η νέα δουλειά να μην αποδώσει καρπούς.
Ένοιωθα πολύ ενεργός για να παραμείνω σε μια «δουλειά συντήρησης» και να αποσυρθώ από την επαγγελματική ζωή στα 65. Ήξερα ότι η χώρα μου, ιδιαίτερα οι νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν ανάγκη των δεξιοτήτων μου. Όταν ένα επάγγελμα δεν υπάρχει, πρέπει κάποιος να θυσιάσει πολύτιμα χρόνια του ώστε να το κάνει γνωστό στο κοινό του, να το εδραιώσει στην αγορά και να προσελκύσει νέους να το συνεχίσουν. Ένας πολύ νέος επιστήμονας, ή ένας νέος οικογενειάρχης δεν έχει την πολυτέλεια να επενδύσει 3-5 χρόνια με ανύπαρκτο ή χαμηλό εισόδημα, ελπίζοντας τα επόμενα να είναι καλύτερα. Εγώ, στα 58 μου, την είχα.
Ακολούθησα την ριψοκίνδυνη επιλογή. Ίδρυσα στην Ελλάδα ένα γραφείο συμβούλων, εξειδικευμένο στη Διανοητική Ιδιοκτησία (πατέντες, σήματα, δεδομένα κλπ.).
Με τις γνώσεις και την εμπειρία μου βοηθώ καθημερινά επιχειρήσεις να κατανοήσουν το δύσβατο αυτό πεδίο, να προστατεύσουν την ιδιοκτησία τους και να παράξουν υπεραξία. Εκπαιδεύω νέους, δημιουργώ θέσεις ιδιαίτερα εξειδικευμένης εργασίας, εδραιώνω το επάγγελμα.
Μοιράζω το χρόνο μου ανάμεσα σε Αθήνα, Χάγη και Σίφνο. Η κάθε μου μέρα είναι γεμάτη με συναντήσεις που με συναρπάζουν, με δημιουργική δουλειά, με ομιλίες και αρθρογραφία και όλα τα παραπάνω κάτω από πρώτης ποιότητας συνθήκες. Η κάθε μου μέρα αρχίζει κοιτάζοντας με δέος την Ακρόπολη, συνεχίζεται διασχίζοντας την Πλάκα και τον Εθνικό Κήπο πηγαίνοντας στο γραφείο με τα πόδια, και τελειώνει σε κάποιο ταβερνάκι στα Πετράλωνα, σε θέατρο στο Μεταξουργείο ή σε εστιατόριο στο Παγκράτι.
Έκανα επιλογή νέας καριέρας στα 58. Σήμερα, αισθάνομαι το ίδιο ή και περισσότερο ακμαίος από 10 χρόνια πριν και βλέπω ότι έχω άλλα 15 ή και 20 χρόνια ενδιαφέρουσας δουλειάς, ενδιαφέρουσας ζωής.
*O Δρ. Δημήτρης Κουζέλης είναι European Patent Attorney, πρώην Διευθυντής στο European Patent Office, συνιδρυτής της Intellex, εκπρόσωπος του ΣΕΒ στην Business Europe, μέλος του ΤΕΣ Καινοτομία και Διανοητική Ιδιοκτησία, Πρόεδρος της Επιτροπής Διανοητικής Ιδιοκτησίας του ICC-Hellas.
