Φτωχαίνει η γλώσσα μας
φτωχαίνει και ο άνθρωπος
κι από την πείνα του
μασάει την ανθρωπιά του
-Ευτυχία
Αρχή παιδεύσεως ή αρχή σοφίας, Μικρά μου, η επίσκεψη των λέξεων;
Μια απάντηση είναι σίγουρη, πως ούτε οι λέξεις είναι συμβατικές, ούτε τα ονόματα.
Έχουν όμως λογική σχέση σημαίνοντος και σημαινόμενου, σε μια γλώσσα εννοιολογική απέναντι σε άλλες σημειολογικές;
Για να δούμε τί όλο αυτό το ερώτημα σημαίνει!
Το σημαινόμενο είναι η γνώση για τη σημασία μιας λέξης, ενώ το σημαίνον η γνώση τής φωνολογικής της έκφρασης, διαφορετικής από την ηχητική της πραγμάτωση. Για παράδειγμα, χωρίς να κινούμε τα χείλη ή τη γλώσσα μιλάμε στον εαυτό μας, ή τραγουδάμε μουρμουρίζοντας μέσα μας.
Έχουν τα πράγματα «φυσικά» κι όχι συμβατικά ονόματα; Και το σύμπαν είχε από πάντα «φυσικά» ονόματα και εμείς οι Έλληνες, υπήρξαμε οι προνομιούχοι, που κατάφεραν να διαβάσουν τ’ αληθινά; Γιατί όχι;
Κι έχει μόνο η ελληνική γλώσσα την πρωτογενή σχέση ακουστικής πλευράς της λέξης με το πράγμα ή τη γραπτή μορφή της λέξης με το πράγμα που δηλώνει;
Βαθιά αχαρτογράφητα νερά, που δεν θα τα χαρτογραφήσω εδώ, εγώ, τώρα, Μικρά μου. Θα γινόμουν ανόητη και πολύ επικίνδυνη.
Οι γλωσσολόγοι, ειδικοί επιστήμονες, αναφέρονται στην ύπαρξη των όρων «εννοιολογική» και «σημειολογική» και ότι σύμφωνα με τη γλωσσική θεωρία, η γλώσσα –κάθε γλώσσα- είναι ένα σημειακό (ή σημειολογικό) σύστημα, έμφυτο ως ικανότητα στον άνθρωπο, αλλά συμβατικό ως προς την αναφορά του στον κόσμο της πραγματικότητας, που έχει πρόσβαση σε 2 ειδών επιτελεστικά συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού, τα εννοιολογικά και τα αντιληπτικά (σ.σ. Δ. Μιχελιουδάκης – γλωσσολόγος).
Λογική προσέγγιση με επιστημονική τεκμηρίωση (επιστήμη). Όμως σε προηγούμενο άρθρο διαπραγματευτήκαμε την επιστήμη και τη φιλοσοφία της επιστήμης (ως τον ελεγκτικό της μηχανισμό).
Ισχύει μόνο η λογική των πραγμάτων ή υπάρχει και φιλοσοφική προσέγγιση, που βέβαια θα διαχωριστεί από τις δόσεις παραδόξου και μαγείας; Αναπάντητα ερωτήματα γιατί «όλη η αλήθεια κατέχεται από το έν και επιμερίζεται στα όντα».
Κι εδώ δεν θα μπορούσα να μη μνημονεύσω τον Πυθαγόρα που μας ενημερώνει για τα 3 επίπεδα της ελληνικής γλώσσας.
Μιας γλώσσας με γράμματα, όχι στείρα σύμβολα, μα με αριθμητική τιμή/αξία, με κάθε γράμμα να είναι ένας αριθμός και κατ’ επέκταση κάθε λέξη να είναι ένας αριθμός. Επίσης είναι μια τεράστια γνώση κλειδωμένη, κωδικοποιημένη μέσα σε λέξεις λόγω των μαθηματικών τιμών που έχουν.
Τα 3 επίπεδα της γλώσσας λοιπόν, είναι τα εξής:
- Ομιλών = η ομιλία
- Η σχέση του σήματος με το σημαινόμενο.
- «Η δυναμική των λέξεων»: Το διάστημα (απόσταση και χρόνος), o κραδασμός (που αφυπνίζει τον εγκέφαλο μέσω ιδιοσυχνοτήτων από τους δημιουργηθέντες παλμούς), ο λεξάριθμος (σχέση γραμμάτων και λέξεων με αριθμούς) και ο τονάριθμος (σχέση γραμμάτων και λέξεων με μουσικούς τόνους).
Σιωπηλή
μες στις μεταμφιέσεις
Άπιστη
μέσα στις υποσχέσεις
Παραπλανητική
μέσα στην τόση σκέψη
Αυτή
μια μόνη λέξη
-Ευτυχία
Βλέπουμε λοιπόν την ελληνική γλώσσα που τόσο έχει υμνηθεί από τους ποιητές να είναι εκεί, χιλιάδες χρόνια, πλούσια, τέλεια, σαφής, ακριβής, μουσική και να παραμένει ευλύγιστη, αλλά και να προσαρμόζεται στο πέρασμα των αιώνων. Μια γλώσσα τόσο σαφής που επί της ουσίας δεν έχει συνώνυμα.
Χωρίς όρια στον χρόνο και με έντονη γεωγραφική επίδραση να δίνει τον σπόρο σε άλλες γλώσσες. Και τον σεβασμό προς εκείνη, να τον καταθέτουν σημαντικά μυαλά ξένης διανόησης εξυμνώντας την, καθώς να την μάθουν θέλησαν για να καταλάβουν ίσως τη δική τους.
Ένα φωτεινό παράδειγμα, ο Β. Χάιζενμπεργκ, μαθηματικός και φιλόσοφος που είχε παρατηρήσει «η θητεία μου στην αρχαία ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στην γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στη λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο».
Μικρά μου, όλη η ουσία των πραγμάτων βρίσκεται στο μέτρο (μετά ορίου), στην ισορροπία μεταξύ της λογικής, της επιστήμης, της φιλοσοφίας της και γιατί όχι, στη μαγεία της ζωής.
«Απλή γλώσσα, απλή σκέψη» γράφει ο Orwell και ο Μιχάι Εμινέσκου, πολύ νωρίτερα αναφέρει «η γλώσσα και οι κανόνες της αναπτύσσουν την κρίση».
Μια πλήρης γλώσσα αποτελεί μαρτυρία προηγμένου πνευματικά ανθρώπου.
Το να μιλάς σωστά, να κυριολεκτείς, να ετυμολογείς, σημαίνει να σκέφτεσαι σωστά, ξεκάθαρα, να γεννάς διαρκώς το λόγο. Με μια μουσικότητα στον ήχο των λέξεων, μια αρμονία, που γαληνεύει (ελαλούν ως αηδόνες).
Μια γλώσσα μουσική και γόνιμη που δίνει κορμί στις φιλοσοφικές προσεγγίσεις και ψυχή στα αντικείμενα των αισθήσεων. Μια γλώσσα τονική που μαζί με τους κανόνες της προφυλάσσει απ’ την παραφωνία της κι έτσι από την παραφωνία της σκέψης.
Μια γλώσσα που μ’ έσωσε, Μικρά μου, κι αποδίδω φόρο τιμής.
Ευχαριστώ,
Ευτυχία
Πόρνη η γλώσσα
σαν δεν την κατέχεις
Κάνεις μια σκέψη
και παίρνεις λάθος λέξη
Εξήγηση χρειάζεσαι
αποσιωπητικά σου δίνει
Κι εκεί που θέλεις
ένα τέλος,
κάτω
σου δίνει τελεία,
άνω
-Ευτυχία
