Ο χρόνος δεν είναι απλώς μονάδα μέτρησης.
Είναι κάτι βαθύτερο. Είναι η δυνατότητα να πεις: «Τώρα υπάρχω για μένα».
Το συνήθες που ακούμε συχνά από γυναίκες κάθε ηλικίας είναι: «Δεν προλαβαίνω ούτε να σκεφτώ τι θέλω».
Ελεύθερος χρόνος δεν είναι απλώς «χρόνος χωρίς δουλειά».
Είναι ο χρόνος που δεν καθορίζεται από ανάγκες και υποχρεώσεις, αλλά από προσωπική επιθυμία. Χρόνος χωρίς φροντίδα των άλλων, απαλλαγμένος από υποχρεώσεις. Ένας χρόνος στον οποίο ένα άτομο μπορεί να κάνει αυτό που το ξεκουράζει, που το ευχαριστεί, που το εμπνέει.
Είναι χρόνος για παιχνίδι, για ανάπαυση, χωρίς στόχο.
Συνήθως περιλαμβάνει σωματική και ψυχική χαλάρωση, δημιουργία, συναναστροφές ή ακόμη και σιωπή — ίσως και πλήξη (κι αυτή είναι χρήσιμη) — χωρίς ενοχές.
Αν τώρα, με τη σφαίρα της φαντασίας μας, «πετάξουμε» πάνω από χωριά, πόλεις, γειτονιές… θα δούμε:
- Τη Μαρία (ή τις «Μαρίες» ως 40 περίπου ετών), να ξυπνάει κάθε μέρα στις 6:00. Δεν της το επιβάλλει κανένα ωράριο εργασίας· το επιβάλλει η ζωή της. Προλαβαίνει να βάλει εκείνη την ώρα ένα πλυντήριο, να ετοιμάσει το πρωινό, το κολατσιό για το σχολείο των παιδιών, να φτιάξει έναν καφέ που δεν θα τον πιει ποτέ.
Ήδη μέχρι να φτάσει στο γραφείο, έχει εξαντλήσει μια… βάρδια!
Αργά το απόγευμα, αφού διαβάσει τα παιδιά, μαγειρέψει για την επόμενη μέρα, σιδερώσει, καταλήγει μετά από τρεις-τέσσερις ώρες στον καναπέ, μήπως και ανταλλάξει καμιά – δυο λέξεις με τον σύντροφο της, πριν την πάρει ο ύπνος στην αρχή κάποιας… ταινίας. - Η κυρία Άννα (και πάρα πολλές κυρίες Άννες), 70 ετών, συνταξιούχος και γιαγιά τώρα. Κρατάει τα εγγόνια, μαγειρεύει, ψωνίζει για τα παιδιά και φροντίζει κι άλλα άτομα.
«Δεν προλαβαίνω να διαβάσω ή να ξεκουραστώ», δηλώνει σαν κάτι φυσικό, σαν να είναι… γραφτό. - Η Νάντια (και πολλές Νάντιες) ανεβάζει καθημερινά stories, ετοιμάζει το πρωινό της, κάνει τη yoga της, εξοντώνεται στη δουλειά της, φροντίζει την καθαριότητα, την οργάνωση των ντουλαπιών… την έξοδό της.
Οι φίλες της τη ρωτούν: «Πώς προλαβαίνεις;»
Εκείνη δεν απαντά… Το βράδυ… κλαίει.
Στην Ελλάδα, τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, αλλά και διεθνείς έρευνες του ΟΟΣΑ, επιβεβαιώνουν:
Οι γυναίκες αφιερώνουν υπερδιπλάσιο χρόνο σε οικιακές και φροντιστικές εργασίες σε σχέση με τους άνδρες, ακόμη κι αν επαγγελματικά εργάζονται εξίσου ή και περισσότερο.
Βλέπουμε έμφυλη ανισότητα, που δεν είναι μόνο θέμα αμοιβών ή επαγγελματικής αναγνώρισης, αλλά και θέμα «χρόνου».
Για να αλλάξει αυτή η βαθιά ριζωμένη ανισότητα, πιστεύω ότι χρειάζεται συνδυασμός προσωπικής και κοινωνικής δράσης.
Η ξεκούραση δεν είναι πολυτέλεια, ούτε τεμπελιά. Είναι δικαίωμα. Είναι απαραίτητη.
Οι γυναίκες πρέπει να πάψουν να ντρέπονται που είναι κουρασμένες, κι οι γύρω τους πρέπει να το βλέπουν, να το κατανοούν.
Η διεκδίκηση του ελεύθερου χρόνου από τις γυναίκες δεν είναι ατομικό ζήτημα. Είναι κοινωνικό και πολιτικό.
Αν οι γυναίκες δεν έχουν ελεύθερο χρόνο, έχουν πραγματική ελευθερία;
Ίσως στόχος των γυναικών του 21ου αιώνα να μην είναι μόνο η ισότητα στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή, αλλά και η ισότητα στον χρόνο.
Χρόνο να καθίσεις, να μη σε χρειάζεται κανείς, να μπορείς να κοιτάζεις τον ήλιο και τη θάλασσα χωρίς να σκέφτεσαι το επόμενο καθήκον.
Να υπάρχεις.
Και όπως είπε η ακτιβίστρια Tricia Herssey:
«Η ξεκούραση είναι αντίσταση. Η ξεκούραση είναι επαναστατική πράξη».
