Από την Αιμιλία Παπαφιλίππου*, για το Just a Number.
Χάρις στη φίλη Έφη Καρακίτσου, ειδική στην επικοινωνία, που διάβασε αυτό το εν θερμώ κείμενό μου σε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης και θεώρησε πως ενδιαφέρει πλατύτερα, το καταθέτω εδώ, στο #just a number.
Ας διευκρινίσω πως δεν πρόκειται για κριτικό σημείωμα αλλά για σκέψεις και αντιδράσεις ενθουσιασμού από καλλιτέχνη για κορυφαίο, κατά την γνώμη μου, καλλιτεχνικό γεγονός που έχει προκαλέσει πάμπολλες συζητήσεις.
Από εδώ επικοινωνούμε. Ναι, αναφέρομαι στη Μηχανή, στο Διαδίκτυο και στην Τεχνολογία. Με τρόπους σαφώς ανεπαρκείς και όμως επικοινωνούμε…
Όταν στο μέλλον λοιπόν θα λένε οι άνθρωποι με έκπληξη, ίσως και με δυσπιστία, «μα με χωρίς μικρόφωνα!» είναι γιατί το σώμα θα έχει ξεχαστεί, θα έχει εξοβελιστεί στο πυρ το εξώτερον! Μα ναι! αναφέρομαι στην παράσταση του Τερζόπουλου από σημείο μέλλοντος, και όχι τόσο μακρινού.
Γιατί όταν ακούγεται ο ανθρώπινος λόγος (και μάλιστα ο Λόγος του Αισχύλου) στο κοίλον του Θεάτρου και είναι η φωνή επαρκής αλλά το κυριότερο ικανή και αναγκαία, ακριβώς χάρις στη γυμνότητά της, την ευαλωτότητά της, την ανθρωπινότητά της και τις εντάσεις των παθών της να μας αποκαλύψει και να θυμίσει, απλά και θαυμαστά συνάμα, τη μεγάλη αναμέτρηση: Την αναμέτρηση του Ανθρώπου με την Φύση και την φύση του!
Τον πολιτισμό και τα αδιέξοδά του…
Και εκεί έγκειται η συν- κίνηση και ας καθόμαστε πιασμένοι, ακίνητοι 4 ώρες.
Γιατί όταν ο άνθρωπος όρθωσε ανάστημα και άρθρωσε λόγο -και κυριολεκτώ καθώς αναφέρομαι στο αποφασιστικό εξελικτικό γεγονός του διποδισμού που μας έκανε Ανθρώπους- άρθρωσε και κατ’ επέκταση συν-είδηση. Σκάβοντας την πλαγιά ενός βουνού, (ή ίσως και να την βρήκε και σχετικά έτοιμη), έφτιαξε το αρχαίο θέατρο, (δομή μεταγενέστερη από την εξιστόρηση γύρω από την φωτιά) και καλώντας κι άλλους να τον περιστοιχίσουν, να τον ακούσουν, και να βγάλουν (από κοινού;) συμπεράσματα, είναι σαν να απευθύνεται στην Μήτρα που τον γέννησε και ζητά να απαντηθούν ερωτήματα φοβερά…
Μάνα γιατί με γέννησες; Γιατί υπάρχω, είμαι καταδικασμένος στη βία; Και οι θεοί; Τι;
Όλα μία αναμέτρηση λοιπόν… και κανείς δεν ξεφεύγει από το δίκτυ των αθανάτων;
Πάντα θνητός και καταδικασμένος…Ειρήνη πως; Και η Εξουσία…;
Το θέατρο λοιπόν, ως μηχανή συνεκτικότητας, παράγει δημοκρατία καθώς δεν υποτιμά του καθενός τη συμβολή και την ανά-γνώση, αλλά συντονίζοντας συνεκτικά, μέσω αυτής της συν-κίνησης συγκροτείται παλμός, πολιτισμός, λαός… αλλά όχι κοπάδι!
Όλοι μετράμε έτσι, εκεί! Τι εμπειρία!
Το αρχαίο θέατρο λοιπόν είναι ο τόπος που γίνεται απολύτως κατανοητό πως είμαστε σε απόλυτη αλληλένδεση μεταξύ μας αλλά και με τη Φύση που το υποδέχεται και το αγκαλιάζει… και ας εννοούμε να αλληλοσκοτωνόμαστε λες και…!
Η μυσταγωγία της ιερουργίας Τερζόπουλου βασίζεται πως ενεργοποιεί στα βάθη της σάρκας μας τη μνήμη. Μνήμη αρχαία, κυτταρική, και όχι βέβαια μόνον Ελληνική!
Γιατί το μοιρολόι σε όποια γλώσσα και να το ακούσουμε το νιώθουμε «στο πετσί μας», στο στομάχι μας, στα ‘ντερά μας, παντού…Μιλάει το αίμα και θρηνώντας την απώλεια, και βεβαίως την επικείμενη απώλεια του ίδιου του Εαυτού, αναζητά νόημα στο αναπόδραστο του θανάτου.
(Μέχρι να τον εξαλείψουμε και Αυτόν, τον Θάνατο εννοώ, όταν θα φτιάξουμε υβρίδια ανθρώπου-μηχανής που θα ζουν για πάντα! Μα ναι είμαι ειρωνική και αναφέρομαι σε πράγματα που σκέφτομαι και εξετάζω εγώ σαν καλλιτέχνης…Δεν μπορώ να το αποφύγω.)
Και ναι! Όταν ακούγεται κάποια στιγμή από τα ηχεία, η ισχύς της τεχνολογίας να αναγγέλλει τη ισχύ των δεικτών Nasdaq, (που είναι ηλεκτρονική αγορά/εμπόριο χρεογράφων/χρηματιστήριο, όπου είναι εισηγμένες πολλές τεχνολογικές εταιρίες, συμπεριλαμβανομένων και των Apple /Google που μας επιτρέπουν αυτήν εδωδά την επικοινωνία…), το ξέρουμε, το νιώθουμε, το ακούμε, το αισθανόμαστε, απλά και απολύτως καίρια, (άλλωστε ο ήχος είναι τόσο διαφορετικός!) πως η μνήμη που ενεργοποιείται σ’ ένα αρχαίο Θέατρο είναι μνήμη αρχαία που αναζητά (μάταια;) τη δικαίωση απέναντι στο αναπόδραστο χρέος του Θανάτου. Όταν μάλιστα η θεά Αθηνά, ως Δικαιοσύνη στον Άρειο Πάγο, κρατώντας τον τελευταίο και καθοριστικό λόγο και υποσχόμενη ανταλλάγματα και προνόμια στις χθόνιες δυνάμεις τις μεταβάλλει, συμβιβαστικά, από Ερινύες σε Ευμενίδες, ενώ υποτιμά παράλληλα τις γυναίκες λέγοντας πως αυτή γεννήθηκε κατευθείαν από το κεφάλι του Δία και όχι από γυναίκα -γιατί όπως διευκρινίζει οι γυναίκες δεν μπορούν να έχουν λόγο στα πράγματα- υποψιαζόμαστε πως υποτιμάται δια παντός το φυσικό έναντι του διανοητικού, στο μυαλό μου ήρθε η Θεά Μάατ.
Η θεά Μάατ (μια προγενέστερη Αθηνά;) είναι η Αιγύπτια θεά της δικαιοσύνης και της αλήθειας, της ισορροπίας και του νόμου, που ρυθμίζει τα αστέρια και εποχές αλλά και τις πράξεις θνητών και θεών. Η τάξη έναντι του χάους.
Στην τελευταία κρίση, των νεκρών, το φτερό της πρέπει να ισορροπήσει (στην κάθετη μάλιστα!) στον ζυγό της δικαιοσύνης με την καρδιά του νεκρού…!
Eίναι λοιπόν στην τελευταία κρίση του θανάτου του, που κάποιος θα φανεί αν υπήρξε δίκαιος, καλός και αληθινός…; Γιατί τελικά, ίσως, μόνο αυτό μετράει.
*Βιογραφικό σημείωμα
Η Αιμιλία Παπαφιλίππου είναι εικαστικός με διακεκριμένη διεθνή πορεία. Η δουλειά της συνδυάζει την εννοιολογική προσέγγιση με την σωματαισθητηριακή εμπειρία.
Είναι απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, και του New York University της Νέας Υόρκης. Σπούδασε με υποτροφία του πανεπιστημίου NYU απαλλαγής διδάκτρων, ως βοηθός του καθηγητή Peter Campus, με επιπλέον υποτροφίες του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάση» και Κ.Ε.Τ.Ε., Κέντρο Έρευνας για την Τέχνη και τις Επιστήμες του γλύπτη Takis.
To 2006 & 2007 δίδαξε στο μεταπτυχιακό τμήμα της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών.
Αντιπροσώπευσε επίσημα την Ελλάδα στις εκθέσεις Sao Paolo Biennial, του 1991, στη Βραζιλία, με επιμέλεια της Μαρίας Μαραγκού. Στην “©Europe Exists” του 2000, στη Θεσσαλονίκη, στο MoΜus, με επιμέλεια Harald Szeemann και Rosa Martinez. Και στο “Open” το 2002, στη Βενετία, στο Λίντο, με επιμέλεια Λίνας Τσίκουτα και Paolo de Grandis.
Ενδεικτικά ας αναφερθεί επιπλέον πως το 2010 πραγματοποίησε την εγκατάσταση/ μπαρ «Liquid Sky» στην νέο-ιδρυθείσα Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του ιδρύματος Ωνάση.
Το 2014 πραγματοποίησε την πολλαπλή εγκατάσταση «Παλμικά Πεδία», στην Αρχαία Αγορά των Αθηνών, έχοντας λάβει την πρώτη ανάθεση δημόσιου έργου στην πόλη του πολιτιστικού οργανισμού ΝΕΟΝ του Δ. Δασκαλόπουλου.
To 2021, με ανάθεση του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, πραγματοποίησε την εγκατάσταση «Ιεροί Λόγοι/COVID -19» στο Μικρό Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.
