Θυμάμαι ακόμη τις φιλίες που χτίστηκαν στο σχολείο. Θυμάμαι ακόμη το πρώτο διάλειμμα στο γυμνάσιο. Εκείνο το βλέμμα συνενοχής με τη συμμαθήτρια μου που κάναμε μαζί σκονάκι στα μαθηματικά.
Την αίσθηση πως, όσο δύσκολο κι αν ήταν το μάθημα ή ο δάσκαλος, δεν ήμασταν μόνες. Αυτή η μικρή «συμμαχία» ήταν η πρώτη μου εμπειρία εμπιστοσύνης έξω από την οικογένεια. Χτίστηκε απλά, χωρίς συμβόλαια και υπογραφές μόνο με κοινές εμπειρίες, δοκιμασίες και το γέλιο που έκανε όλα να φαίνονται πιο εύκολα.
Στο σχολείο μάθαμε να εμπιστευόμαστε χωρίς να το σκεφτόμαστε. Εκεί μάθαμε ότι η δύναμη του «μαζί» είναι πάντα πιο ισχυρή από το «μόνος».
Χρόνια αργότερα, αυτή η ίδια αίσθηση με ακολούθησε στον επαγγελματικό χώρο όπου δημιουργήθηκαν πολλές φιλίες.
Κάποιες έσβησαν με τον χρόνο, άλλες ατόνησαν καθώς οι δρόμοι μας πήραν διαφορετικές κατευθύνσεις, κι άλλες απλώς ολοκλήρωσαν τον κύκλο τους. Έτσι είναι η ζωή, οι άνθρωποι μπαίνουν και βγαίνουν από την καθημερινότητά μας, αφήνοντας όμως πάντα κάτι πίσω τους, μια εμπειρία, μια ματιά στα πράγματα, ένα κομμάτι μνήμης. Κι αυτό είναι που μετράει, όχι η διάρκειά τους, αλλά το αποτύπωμα που αφήνουν.
Στην εταιρεία όμως που εργάστηκα για πολλά χρόνια, βρήκα μια επαγγελματική φιλία που κράτησε δώδεκα ολόκληρα χρόνια και κρατάει ακόμα. Δεν ήταν μια σχέση τυπικής συναδελφικότητας. Ήταν κάτι βαθύτερο. Ένας δεσμός εμπιστοσύνης, αλληλοϋποστήριξης και κοινών αξιών. Ήταν ο λόγος που έμεινα τόσο καιρό στην ίδια εταιρία, όχι γιατί όλα ήταν πάντα εύκολα, αλλά γιατί ήξερα ότι δεν ήμουν μόνη.
Μαζί περάσαμε τις καλές στιγμές, τις επιτυχίες, τις προαγωγές, τα χειροκροτήματα. Μαζί όμως περάσαμε και τις δύσκολες: τις κρίσεις, τις αλλαγές, τις αμφιβολίες. Σε κάθε συνάντηση, σε κάθε project, ήξερα ότι υπήρχε κάποιος που θα έλεγε την αλήθεια, που θα με στήριζε, που θα με ενθάρρυνε να δω τα πράγματα αλλιώς. Αυτή η αίσθηση «σαν να έχουμε μοιραστεί το ίδιο θρανίο» ήταν που έκανε όλα τα υπόλοιπα πιο ελαφριά.
Η φιλία στον εργασιακό χώρο δεν είναι πολυτέλεια· είναι στρατηγικό πλεονέκτημα.
Χτίζει εμπιστοσύνη, που με τη σειρά της δημιουργεί ψυχολογική ασφάλεια. Κι εκεί ακριβώς ανθίζει η καινοτομία, η δημιουργικότητα, η συνεργασία. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πιο ισχυρές ομάδες, οι πιο ανθεκτικές εταιρίες, είναι αυτές όπου οι άνθρωποι νιώθουν πως μπορούν να είναι ο εαυτός τους, όπως ακριβώς με έναν φίλο.
Σκεφτείτε πόσες επιχειρηματικές ιστορίες ξεκίνησαν από μια σχολική φιλία. Οι ιδρυτές της Google, Larry Page και Sergey Brin, γνωρίστηκαν στο πανεπιστήμιο, όχι σε μια αίθουσα συνεδριάσεων. Το ίδιο και οι Gates – Allen στη Microsoft, οι Jobs -Wozniak στην Apple. Δεν είναι τυχαίο. Οι βαθιές συνεργασίες βασίζονται σε μια ποιότητα σχέσης που θυμίζει τις σχολικές φιλίες: Αυθεντικότητα, κοινή γλώσσα, εμπιστοσύνη χωρίς εξηγήσεις.
Και φυσικά δεν χρειάζεται να έχεις γράψει ιστορία για να το καταλάβεις. Αρκεί να ζήσεις, έστω και μια φορά, μια τέτοια σχέση στην επαγγελματική σου πορεία για να ξέρεις πόσο καθοριστική είναι.
Σε κάθε φάση της ζωής μας οι φιλίες έχουν άλλη βαρύτητα. Δεν είναι απλώς ευχάριστες παύσεις από την καθημερινότητα, αλλά πηγή ισορροπίας και ψυχικής ανθεκτικότητας. Το ίδιο συμβαίνει και στη δουλειά: Ηγεσία με ενσυναίσθηση, κουλτούρα συνεργασίας, χώρος όπου μπορείς να πεις «δεν ξέρω» ή «χρειάζομαι βοήθεια» χωρίς φόβο. Όλα αυτά ξεκινούν από την εμπιστοσύνη, από εκείνη την αίσθηση που είχαμε στο προαύλιο: «Δεν είμαι μόνος/μόνη».
Aκόμα και οι έρευνες το επιβεβαιώνουν:
Gallup – “Having a best friend at work”
Σύμφωνα με την Gallup, η ύπαρξη ενός πολύ καλού φίλου, μιας καλής φίλης στο εργασιακό περιβάλλον συνδέεται με σημαντικά θετικά επιχειρησιακά αποτελέσματα, καλύτερη επικοινωνία, αύξηση της δέσμευσης των εργαζομένων, μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη δουλειά, μειωμένη προοπτική αποχώρησης.
Το στοιχείο που ξεχωρίζει είναι ότι μετά την πανδημία, η σημασία του φίλου/της φίλης στη δουλειά έγινε ακόμα μεγαλύτερη, για συναισθηματική υποστήριξη και διατήρηση της σύνδεσης με την ομάδα.
KPMG Survey: Friends at Work
Η έρευνα της KPMG δείχνει ότι περίπου 8 στους 10 επαγγελματίες (81%) θεωρούν ότι οι φιλίες στην εργασία είναι πολύ σημαντικές, συμβάλλουν στην ψυχική υγεία (mental well-being), ικανοποίηση από τη δουλειά (job satisfaction) και στο ότι νιώθουν συνδεδεμένοι με την εταιρεία.
Επιπλέον, εκείνοι που έχουν κοντινούς φίλους στη δουλειά αισθάνονται πιο εμπλεκόμενοι, πιο ικανοποιημένοι, και έχουν λιγότερη πρόθεση να εγκαταλείψουν την εταιρεία.
“Workplace Friendship, Employee Well–being and Knowledge Hiding” (PMC)
Η μελέτη αυτή δείχνει πως η φιλία στην εργασία συνδέεται με μεγαλύτερη ευημερία των εργαζομένων, και ότι όταν υπάρχει φιλία μειώνεται η τάση να “κρύβουν γνώση” (knowledgehiding) δηλαδή η απροθυμία να μοιραστούν πληροφορίες ή εμπειρία.
Η γνώση και η εμπειρία που μοιράζεται ελεύθερα μεταξύ φίλων αυξάνει την αποτελεσματικότητα της ομάδας.
Σε άρθρο της UNC Kenan-Flagler άτομα που έχουν φίλους στην εργασία αναφέρουν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα παραγωγικότητας, ικανοποίησης και παραμονής στην εταιρεία, σε σύγκριση με εκείνους που δεν έχουν.
Η μελέτη “The Effect of Workplace Friendship on Organizational Trust and JobSatisfaction” σε εταιρείες κερδοσκοπικές και μη, δείχνει, ότι η φιλία έχει στατιστικά σημαντική θετική επίδραση στην οργανωσιακή εμπιστοσύνη (organizational trust) και στην ικανοποίηση από τη δουλειά (job satisfaction).
Σήμερα, στη φάση ζωής μου που η φιλία έχει αποκτήσει άλλη βαρύτητα, συνειδητοποιώ ακόμη περισσότερο την αξία εκείνης της 12χρονης διαδρομής. Ήταν μια υπενθύμιση ότι στη δουλειά, όπως και στο σχολείο, δεν μένει στη μνήμη μας το project ή ο τίτλος, αλλά οι άνθρωποι που στάθηκαν δίπλα μας. Οι φιλίες που μας κράτησαν όρθιους, που μας έκαναν καλύτερους, που μας βοήθησαν να αντέξουμε.
Και τελικά, ίσως αυτό να είναι το πιο σημαντικό μάθημα: Ότι πίσω από κάθε σπουδαία συνεργασία υπάρχει μια φιλία· κι ότι πίσω από κάθε επαγγελματική αντοχή, υπάρχει κάποιος/κάποια που σε κοιτάζει όπως τότε, στα θρανία, και σου λέει με τα μάτια: «Μην ανησυχείς, είμαι εδώ».
“The only way to have a friend is to be one.” Ralph Waldo Emerson
