Η πασίγνωστη φράση που έγινε σύμβολο των Ολυμπιακών Αγώνων δεν είναι αρχαία ελληνική. Παρόλο που η αρχετυπική ιδέα γεννήθηκε στην Αθήνα, οφείλουμε να αποδεχτούμε τη λατινική της ρίζα, που ανήκει στον Ρωμαίο σατιρικό ποιητή Ιούνιο Ιουβενάλη (60-127 μ.Χ.).
Η αρχική του διατύπωση ήταν orandum est ut sit mens sana in corpore sano και σήμαινε ότι πρέπει να προσευχόμαστε για έναν υγιή νου μέσα σε ένα υγιές σώμα. Αργότερα, το γνωστό γνωμικό υιοθετήθηκε από την πρώτη αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων ως εμβληματικό σύνθημα του Ολυμπισμού.
Ωστόσο, αν ανατρέξουμε στη φιλοσοφική προέλευση της όσμωσης ανάμεσα στην ψυχή και το σώμα, διαπιστώνουμε ότι για τους αρχαίους Έλληνες η αρμονία της ψυχής με το σώμα αποτελούσε την πεμπτουσία του Ολυμπιακού ιδεώδους. Καλλιεργούσαν εξίσου το πνεύμα και το σώμα, σε αναζήτηση της τελειότητας και της κατάκτησης του καλοῦ κἀγαθοῦ πολίτη. Αυτό το ιδανικό πρότυπο τούς οδήγησε στη γυμναστική παιδεία, παράλληλα με την καλλιέργεια του μυαλού και τη μυητική καλλιτεχνική διαπαιδαγώγηση που συνόδευε κάθε αθλητική διοργάνωση.
Οι Ωδές του Πινδάρου ήταν οι ύμνοι και τα εγκώμια προς τους Ολυμπιονίκες, τους αθλητές που ξεπέρασαν τα ανθρώπινα όρια και άγγιξαν τη θεϊκή τελειότητα, κατακτώντας την αθανασία.
Οι αθλητές που έπαιρναν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες για να κερδίσουν τον κότινο της αγριελιάς αγωνίζονταν γυμνοί (γυμνάσια), αναδεικνύοντας το σωματικό κάλλος, την ιερή κατοικία της ψυχής.
Η αθηναϊκή παιδεία της κλασικής εποχής (5ος αιώνας π.Χ.) προσέφερε ένα ολοκληρωμένο σύστημα αγωγής, με διδασκαλία μουσικής, χορού, γραφής και παράλληλη άθληση. Στόχος και ιδανικό ήταν η σωματική ρώμη, σε απόλυτη συνέργεια με την πνευματική και την ψυχική καλλιέργεια. Οι Αθηναίοι φιλόσοφοι και οι σπουδαίοι δάσκαλοι δημιούργησαν χώρους σωματικού και πνευματικού διαφωτισμού – Γυμνάσια, Λύκεια, Ακαδημίες, Θέατρα – όπου διαμόρφωναν μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα σκεπτόμενων πολιτών, ικανών να ζήσουν σε μια δημοκρατική κοινωνία και να πολεμήσουν για την ελευθερία της πόλης-κράτους τους.
Τα θαυμάσια αγγεία, τα αγάλματα, τα ανάγλυφα, καθώς και τα εμβληματικά επιτύμβια μνημεία αποτυπώνουν μοναδικά την εικόνα ενός πολιτισμού που άγγιξε την τελειότητα με απαράμιλλη αισθητική, μαθηματική σκέψη και αγωνιστικό πνεύμα.
Μαρμάρινο γλυπτό που εκφράζει την απόλυτη τελειότητα του γυμνασμένου εφηβικού σώματος, σε αρμονία με την εσωτερική καλλιέργεια της αθηναϊκής παιδείας. Βρίσκεται στο Μουσείο Ακρόπολης.
