Το πνεύμα των Χριστουγέννων… Υπάρχει άραγε;
Ή μήπως είναι μια ιστορία που ψιθυρίζουμε στους εαυτούς μας για να αντέξουμε τον χειμώνα; Κάθε Δεκέμβρη επιστρέφει σαν πρόσκληση και σαν πρόκληση το μήνυμα: «Να νιώσεις χαρά».
Κι όμως οι περισσότεροι από εμάς νιώθουμε κάτι πιο σύνθετο, μια λεπτή χαρμολύπη που κουμπώνει πάνω στη μνήμη, στην απώλεια και στην ηλικία μας.
Οι γιορτινές μέρες μάς συνοδεύουν, από τότε που θυμόμαστε τον εαυτό μας.
Παιδιά ακόμη, τις περιμέναμε σαν θαύμα.
Όλα έλαμπαν γύρω μας, όλα μύριζαν καινούργιο. Ήταν οι μέρες που ο κόσμος μεγάλωνε και γινόταν παραμύθι.
Ως νέοι οι γιορτές είχαν άλλη γεύση. Ανυπομονησία, παρέες βραδινές, εξόδους, την χαρά του «είμαι εδώ και όλα αρχίζουν τώρα». Αργότερα όσο η ζωή άρχισε να μας ωριμάζει, τα ίδια φώτα ανάβανε άλλες μνήμες μέσα μας.
Οι γιορτές έγιναν καθρέφτης – των όσων ζήσαμε, των όσων χάσαμε, των όσων επιλέγουμε να κρατήσουμε. Σήμερα τις νιώθουμε πιο βαθιά, με εκείνη τη λεπτή χαρμολύπη που δεν είναι λύπη, αλλά η σιωπηρή συνείδηση του χρόνου. Δεν χάθηκε η μαγεία. Απλώς άλλαξε θέση: Κάποτε οι γιορτές ήταν έκρηξη, τώρα είναι παρηγορητική ανάσα. Κάποτε είχαν άλλη όψη.
Θυμάμαι τις παλιές μέρες σαν μια ζεστή χειμωνιάτικη αγκαλιά.
Το δέντρο που στολίζαμε όλοι μαζί, τα χαρτάκια από τις μπομπονιέρες που γίνονταν αυτοσχέδια στολίδια, τις ευχές γραμμένες με στυλό σε χριστουγεννιάτικες κάρτες, τα σπίτια που μοσχοβολούσαν βούτυρο και κανέλα.
Σήμερα η γιορτή φτάνει πιο γρήγορα: Έρχεται σε ειδοποιήσεις βίντεο, emojis, σε στιγμές που διασχίζουν το μισό πλανήτη μέσα σε δευτερόλεπτα. Και όσο κι αν νοσταλγώ την αργή χειροποίητη μαγεία του τότε, δεν μπορεί να μην αναγνωρίσω την ομορφιά του τώρα, δηλαδή ότι μπορεί να είμαστε όλοι μαζί, ακόμη κι από μακριά. Ίσως τελικά η ουσία μένει ίδια αλλάζει μόνο ο τρόπος που που την αγγίζουμε.
Και δεν είναι παραίτηση αυτό που νιώθουμε μεγαλώνοντας.
Είναι η οπτική της ηλικίας.
Η ωριμότητα δεν αφαιρεί τη χαρά των γιορτών – τη μεταμορφώνει.
Εκεί που κάποτε βλέπαμε μόνο φως και προσμονή, τώρα βλέπουμε απουσίες, κενά που άφησε η ζωή, σκιές. Δεν μας τραβά πια η υπερβολή και η γιορτοφασαρία. Περισσότερο μας κουράζουν. Μας αγγίζουν όμως οι απλές ήσυχες στιγμές.
Η ωριμότητα δίνει ένα άλλο δώρο: Την ικανότητα να βλέπουμε το νόημα πίσω από τα γεγονότα, να κρατάμε το ουσιώδες να συγκινούμαστε από τα απλά. Ο εσωτερικός φωτισμός αντικαθιστά τα εξωτερικά στολίδια πια.
Και κάπου εδώ, νιώθουμε την ανάγκη να απλώσουμε μια μικρή συμβουλή στους νεότερους: Χαρείτε τη φασαρία όσο την αντέχετε.
Τρέξτε, γελάστε, στολιστείτε, αφήστε τον ενθουσιασμό να σας παρασύρει. Οι γιορτές έχουν μια άγρια ομορφιά όταν είστε νέοι, μια ομορφιά που δεν επιστρέφει με τον ίδιο τρόπο. Ζήστε την χωρίς φειδώ.
Για εμάς τους μεγαλύτερους τα πράγματα είναι αλλιώς – όχι χειρότερα. Τώρα στεκόμαστε λίγο πιο πίσω, ακούμε προσεκτικά, διαλέγουμε τι μας αγγίζει. Στοχασμός αντί για βιασύνη, εκτίμηση και χαμηλοί τόνοι αντί για υπερβολή. Και έτσι οι γιορτές δεν μικραίνουν απλά βαθαίνουν.
Ίσως αυτό που αλλάζει με τον χρόνο να είναι η ανάγκη μας για γέφυρες.
Όσο περνούν τα χρόνια τόσο πιο καθαρά βλέπουμε πως οι γενιές δεν είναι αντίπαλες ακτές. Είναι κομμάτια του ίδιου ποταμού που κυλά. Οι νέοι κουβαλούν την ορμή το φως την αθωότητα της πρώτης φοράς.
Εμείς κουβαλάμε τη μνήμη, το βάθος, την τρυφερή γνώση του «Έτσι είναι η ζωή».
Κι όσο απομακρυνόμαστε από τα χρόνια της έντασης, τόσο περισσότερο θέλουμε να τους αγγίξουμε, να τους πούμε, χωρίς πολλές λέξεις, πως όλα αυτά που τώρα τους φαίνονται αυτονόητα, κάποτε θα γίνουν πολύτιμα.
Η γέφυρα χτίζεται αργά σχεδόν αθόρυβα: Με μια κουβέντα στο τραπέζι, με ένα χέρι που απλώνεται όχι για να συμβουλεύσει αλλά για να συνδέσει, και μ´ αυτόν τον τρόπο, αντί να χωρίζει ο χρόνος τις γενιές, τελικά τις φέρνει πιο κοντά.
Έτσι λοιπόν κάθε Δεκέμβρης μάς βρίσκει λίγο διαφορετικούς. Με άλλα μάτια, άλλα θέλω, άλλες αντοχές. Μα ίσως αυτό να είναι το δώρο των γιορτών, ότι μας επιτρέπουν να αλλάζουμε χωρίς να χάνουμε τον εαυτό μας. Να θυμόμαστε όσα ζήσαμε, να τιμούμε όσους λείπουν, να πιάνουμε το νήμα που ενώνει τις γενιές, τα παιδιά που γελούν, τους νέους που τρέχουν, τους μεγάλους που στοχάζονται.
Και όταν τελικά σβήσουν τα φώτα και μείνει μόνο ησυχία αυτό που κατακάθεται δεν είναι η γιορτοφασαρία, αλλά η ανθρώπινη ζεστασιά: Η επίγνωση ότι η ζωή παρά τις φουρτούνες της, εξακολουθεί να προσφέρει μικρές στιγμές φωτός.
Σ’ αυτές τις στιγμές κρύβεται το πραγματικό πνεύμα των Χριστουγέννων: Ούτε αλήθεια, ούτε ψέμα, αλλά μια βαθιά ήρεμη αλήθεια της ψυχής.
