Με την ευκαιρία των 100 χρόνων από την γέννηση του κορυφαίου και πρωτοπόρου ζωγράφου, γλύπτη & χαράκτη Γιάννη Γαϊτη (1923-1984) το Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη παρουσιάζει, μία αναδρομική έκθεση με αντιπροσωπευτικά έργα της μακρόχρονης εικαστικής του διαδρομής. Όλα προέρχονται από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές. Μεταξύ αυτών, η Αυτοπροσωπογραφία του, οι Σειρήνες – Οδυσσέας, Ανθρωπάκια με ρόδες. Η έκθεση, επιμέλειας Τάκη Μαυρωτά, οργανώθηκε με την συμβολή της μοναχοκόρης του Γαΐτη, Λορέττας.
Ίσως, όταν ακούμε το όνομα “Γαΐτης” στο μυαλό μας έρχονται αυθόρμητα τα ομοιόμορφα, ανέκφραστα, ατάραχα, Ανθρωπάκια του με το καρό ή ριγέ κουστούμι, το χαρτογιακά και το καπέλο με το φαρδί μπορ, τα οποία από το 1967 και μέχρι το τέλος της ζωής του, τον έκαναν διεθνώς αναγνωρίσιμο και αποτέλεσαν το σήμα κατατεθέν της καλλιτεχνικής του έκφρασης. Αλλά ο Γαΐτης δεν ήταν μόνο αυτό. Ταλαντούχος καλλιτέχνης, με ανήσυχο, ζωντανό πνεύμα, άρχισε με το να ζωγραφίζει πορτραίτα, πέρασε στην εποχή του σουρεαλισμού και την αφηρημένη διατύπωση για να γίνει ξανά αργότερα παραστατικός.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1923 και ήταν γόνος αστικής οικογένειας. Αποφοίτησε από το 5ο Γυμνάσιο Αρρένων και το 1942 μπήκε στην ΑΣΚΤ όπου μαθήτευσε στο εργαστήριο του Κωνσταντίνου Παρθένη.
Το 1947 φιλοξενήθηκε στον φιλολογικό Σύλλογο “Παρνασσός” μία ατομική του έκθεση με πίνακες επηρεασμένους άμεσα από τον κυβισμό και σουρεαλισμό. Η αποδοκιμασία του φιλότεχνου κοινού και οι αρνητικές κριτικές τον απογοήτευσαν. Συνειδητοποίησε ότι έπρεπε ν’ ανοίξει τα φτερά του σε νέους ορίζοντες και άρχισε να ψάχνει τρόπους για να φύγει από τη χώρα, κάτι που έγινε αρκετά χρόνια αργότερα, αφού προηγουμένως μπήκε, οικειοθελώς, σε στρατιωτικό ψυχιατρείο, προκειμένου να γλυτώσει την θητεία αλλά και να μην συμμετάσχει στην αλληλοεξόντωση του Εμφυλίου. Το 1949, δημιούργησε μαζί με τον Αλέκο Κοντόπουλο την ομάδα “Ακραίοι“, τα μέλη της οποίας ξεχώριζαν για την ενασχόλησή τους με τις μορφές αφηρημένης τέχνης.
Τον Σεπτέμβριο του 1954 παντρεύτηκε την γλύπτρια Γαβριέλλα Σίμωση, η οποία όπως αναφέρει ο κος Τάκης Μαυρωτάς, υπήρξε η μούσα της δημιουργικής του πνοής και εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι, όπου συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία Grande Chaumiere.
Εκεί, η ατμόσφαιρα ήταν εντελώς διαφορετική και όπως έγραφε στους φίλους του “Στην Ελλάδα ήμουνα 20 χρόνια μπροστά, εδώ είμαι 20 χρόνια πίσω“. Κατά την εικοσάχρονη παραμονή του, μελέτησε τα σύγχρονα ρεύματα της εποχής, και στράφηκε στην αφηρημένη τέχνη, επηρεασμένος από τον Picasso, George Mathieu κά., ενώ παράλληλα συμμετείχε σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Η συνάντησή του με τον συγγραφέα Ζαν Μαρί Ντροτ κατέληξε σε μία μακρόχρονη φιλία αλλά και έναν μεγάλο έρωτα για την Ιο.
Το πραξικόπημα του 1967, υπήρξε σταθμός για την καριέρα του. Εκ φύσεως αντίθετος με κάθε μορφή απολυταρχίας ήταν από τους πρώτους εικαστικούς που αντέδρασαν στην δικτατορία και έκτοτε άρχισε να δημιουργεί συνθέσεις που έμμεσα, την καταδίκαζαν.
Τα Ανθρωπάκια του, οι φιγούρες των σύγχρονων ανώνυμων ανθρώπων των μεγαλουπόλεων της αλλοτρίωσης, πρωτοεμφανίστηκαν στην Ρώμη το 1968, έγιναν καθεστώς και σηματοδότησαν την νέα του εικαστική γραφή. Όπως δε είχε πει … “το ανθρωπάκι με αντιπροσωπεύει απόλυτα […] Τώρα, αν τα έργα μου αρέσουν ή δεν αρέσουν είναι άλλη παράγραφος […]. Γιατί ο κόσμος δεν θέλει να βλέπει τον εαυτό του ανθρωπάκι.[…] Γιατί, σου λέει, εγώ δεν είμαι αυτός. Και όμως είναι!”
Το 1974, εγκαταλείπει, το Παρίσι και μόνος επιστρέφει, στην Ελλάδα, όπου μέχρι τον θάνατό του, η δημιουργικότητά του ξεπέρασε κάθε όριο, αντλώντας πάντα έμπνευση από την καθημερινότητα του ανθρώπου. Τα Ανθρωπάκια του, άφησαν τους καμβάδες και βγήκαν στους δρόμους. Έγιναν παιχνίδια, πιάτα, υφάσματα, πήγαν στο Πατρινό Καρναβάλι, στις Βρυξέλλες, στο Cafe de Flore του Παρισιού.
Ο Γιάννης Γαΐτης δημιούργησε περισσότερα από 4.500 έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, σχέδια και κατασκευές τα οποία φιλοξενούνται σε πολλά μουσεία και πινακοθήκες της Ευρώπης και της Αμερικής.
Στην ίδια έκθεση συνεκτίθενται τα αινιγματικά γλυπτά, με τις λείες και στρογγυλεμένες επιφάνειες, της συζύγου του, της καταξιωμένης και βραβευμένης γλύπτριας Γαβριέλλας Σίμωσι (1926-1999), τα οποία χαρακτηρίζονται από μία ιδιαίτερη πλαστικότητα και αποπνέουν μία ευαισθησία και έναν μοναδικό αισθησιασμό.
*Η αναδρομική έκθεση στο Ίδρυμα Β&Μ Θεοχαράκη θα διαρκέσει έως τις 14/5/2023
